Κείμενα & επιλογή υλικού
Κατερίνα Καρακάση
Κατερίνα Καρακάση
Η παρούσα ενότητα έχει ως αντικείμενο τη σχέση μεταξύ μύθου και λογοτεχνίας, μια σχέση που εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κάποιος, αλλά δύσκολα μπορεί να ορίσει και να αποσαφηνίσει. Ξεκινάει με την έννοια του μύθου και συνεχίζει παρουσιάζοντας τις διαφορές μεταξύ μύθου και λογοτεχνικού μύθου, εξηγώντας κάποιους σημαντικούς όρους με τη βοήθεια των οποίων μπορεί κάποιος να χειριστεί τον λογοτεχνικό μύθο, παρουσιάζοντας παράλληλα την ιστορία του ερευνητικού αυτού πεδίου. Ακολούθως σκιαγραφείται, από ιστορική οπτική, η σχέση μεταξύ μύθου και λογοτεχνίας (Αναγέννηση, Διαφωτισμός και 19ος αιώνας, Μοντερνισμός) για να θέσει ερωτήματα που ζητούν ακόμα απάντηση. Τέλος, ακολουθούν μερικά παραδείγματα (Σειρήνες, Φαίδρα, Δον Ζουάν, Φάουστ, Σαντορίνη) που καλύπτουν κάποιες μόνον όψεις από την πολυδιάστατη σχέση μεταξύ λογοτεχνίας και μύθου. Αν οι Σειρήνες είναι ένας μύθος που προέρχεται από την αρχαιότητα, ο Δον Ζουάν, ο Φάουστ και η Σαντορίνη είναι μύθοι που απορρέουν από την ίδια τη λογοτεχνία.
- Adorno, Th. W. & M. Horkheimer. 1971. Dialektik der Aufklärung. Philosophische Fragmente. Frankfurt am Main: Fischer.
- Albouy, P. 1969. Mythes et mythologies dans la littérature française. Παρίσι: A. Colin.
- Aragon, L. 2015. Ο παριζιάνος χωρικός. Μτφρ. Στέφανος Ν. Κουμανούδης. Αθήνα: Ύψιλον.
- Artaud, A. 1961. Atrée et Thyeste ou le supplice de Tantale. Στο Antonin Artaud: Œuvres Complètes, επιμ. Paule Thevenin, 185-187. Παρίσι: Gallimard.
- Bachelard, G. 1968. La Poétique de la rêverie. 4η έκδ. Παρίσι: Presses Universitaires de France.
- Barthes, R. 1979. Μυθολογίες. Μάθημα. Μτφρ. Καίτη Χατζηδήμου & Ιουλιέττα Ράλλη. Αθήνα: Κέδρος.
- Blumenberg, H. 1990. Arbeit am Mythos. 5η έκδ. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
- Bollack, J. 1998. La Grèce de personne, les mots sous le mythe. Παρίσι: Seuil.
- Borges, J.L. 1991. Το βιβλίο των φανταστικών όντων. Μτφρ. Γιώργος Βέης. Αθήνα: Libro.
- Boyer, R. 1994. Existe-t-il un mythe qui ne soit pas littéraire? Στο Mythes et littérature. Textes réunis par Pierre Brunel, επιμ. Pierre Brunel, 153-164. Παρίσι: Presses de l’ Université de Paris-Sorbonne.
- Brémond, Cl. 1985. Concept et Thème. Poétique 64: 415-423.
- Brunel, P. 1992. Mythocritique. Παρίσι: Presses Universitaires de France.
- ——. 2003. Le mythe de la métamorphose. Παρίσι: Corti.
- Brunel P., Cl. Pichois & A.-M. Rousseau. 1998. Τι είναι η συγκριτική γραμματολογία; Μτφρ.-πρόλ.-σημ. Δημήτρης Αγγελάτος. Αθήνα: Πατάκης.
- Burian, P. 1997. Myth into muthos. The shaping of tragic plot. Στο The Cambridge Companion to Greek Tragedy, επιμ. Patricia Elizabeth Easterling, 178-208. Cambridge: Cambridge University Press.
- Calame, Cl. 2011. Mythe et histoire dans l’Antiquité grecque. La narration symbolique d’une colonie. Παρίσι: Les Belles Lettres.
- Chase, R.V. 1949. Quest for myth. Baton Rouge, L.Α.: Louisiana State Univ. Press.
- Derrida, J. 1974. White Mythology: Metaphor in the Text of Philosophy. New Literary History 3: 5-74.
- Detienne, M. 1992. L’Invention de la mythologie. Παρίσι: Gallimard,
- Durand, G. 1969. Les Structures anthropologiques de l’imaginaire. Παρίσι: Dunod.
- ——. 1979. Figures mythiques et visages de l’œuvre. De la mythocritique à la mythanalyse. Παρίσι: Berg International.
- Éliade, M. 1996. Aspects du mythe. Παρίσι: Gallimard.
- Foucault, M. 1986. Οι λέξεις και τα πράγματα. Μια αρχαιολογία των επιστημών του ανθρώπου. Μτφρ. Κωστής Παπαγιώργης. Αθήνα: Γνώση.
- Frye, N. 1996. Ανατομία της κριτικής. Τέσσερα δοκίμια. Μτφρ. Μαριζέτα Γεωργουλέα. Αθήνα: Gutenberg.
- Kafka, F. χ.χ. Η σιωπή των Σειρήνων. Στο Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία. Ανθολόγιο μεταφράσεων (Β΄ Γενικού Λυκείου). Μτφρ. Τζένη Μαστοράκη & Νάσος Βαγενάς. Επιμ. Νάσος Βαγενάς, Τάκης Καγιαλής, Λάμπρος Πόλκας, Νίκος Ταραράς & Γιώργος Φράγκογλου. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.
- Heidmann, U. 2003. Poétiques comparées des mythes. De l’Antiquité à la Modernité. Λωζάνη: Payot.
- Horkheimer, M. & Th. W. Adorno. 1971. Dialektik der Aufklärung. Philosophische Fragmente. Frankfurt am Main: Fischer.
- Lévi-Strauss, Cl. 2010. Δομική ανθρωπολογία. Μτφρ. Θόδωρος Παραδέλλης. Αθήνα: Κέδρος.
- Malinowski, Br. 1926. Myth in Primitive Psychology. Λονδίνο: Kegan Paul Trench Trübner.
- Müller, E. 2002. Mythos – mythisch – Mythologie. Στο Ästhetische Grundbegriffe, επιμ. Karlheinz Barck, Martin Fontius & Dieter S. Schlenstedt, τόμ. 4, 309-346. Στουτγάρδη & Βαϊμάρη: Metzler.
- Nicholls, A. 2014. Myth and the Human Sciences: Hans Blumenberg's Theory of Myth. Νέα Υόρκη: Routledge.
- Ruthven, K. 1988. Ο μύθος. Μτφρ. Ιουλιέττα Ράλλη & Καίτη Χατζηδήμου. Αθήνα: Ερμής.
- Scheer, T.S. 2014. Heyne und der griechische Mythos. Στο Christian Gottlob Heyne: Werk und Leistung nach zweihundert Jahren, επιμ. B. Bäbler & H.G. Nesselrath, 1-28. Βερολίνο & Βοστόνη: De Gruyter.
- Schmitt, A. 2003. Die Literatur und ihr Gegenstand in der Poetik des Aristoteles. Στο Kann man heute noch etwas anfangen mit Aristoteles?, επιμ. Thomas Buchheim, 184-222. Αμβούργο: Meiner.
- Vernant, J.-P. 2005. Μύθος και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα. Μτφρ. Κατερίνα Αλεξοπούλου & Σπύρος Γεωργακόπουλος. Αθήνα: Μεταίχμιο.
- Vickery, J.B. 1973. The Literary Impact of The Golden Bough. Princeton: Princeton University Press.
- Zeuch, U. 2004. Aporien in der Literaturtheorie der Frühen Neuzeit. Francesco Robortellos In librum Aristotelis De arte poetica explicationes und die Folgen. Στο Mimesis – Repräsentation – Imagination. Literaturtheoretische Positionen von Aristoteles bis zum Ende des 18. Jahrhunderts, επιμ. Ulrike Zeuch & Jörg Schöner, 181-214. Βερολίνο & Νέα Υόρκη: Gruyter.
- Ελύτης, Οδ. 2015. Ποίηση. 6η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος.
- Ιωακειμίδου, Λ. 2014. Ο λογοτεχνικός μύθος από τον γαλλικό συγκριτισμό στη νεοελληνική κριτική. Ζητήματα θεωρίας και εφαρμογής. Αθήνα: Σοκόλης.
- Κάλας, Ν. 1998. Γραφή και φως. 2η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος.
- Σεφέρης, Γ. 1998. Ποιήματα. 19η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος.
- Σιαφλέκης, Ζ.Ι. 1998. Η εύθραυστη αλήθεια. Εισαγωγή στη θεωρία του λογοτεχνικού μύθου. Αθήνα: Gutenberg.
- Σταυροπούλου, Έ. 1998. Η Σαντορίνη και η ανάπτυξη ενός συμβόλου. Στο Εισαγωγή στην ποίηση του Ελύτη, επιμ. Mario Vitti, 455-471. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
- Τζιόβας, Δ. 2011. Ο μύθος της γενιάς του Τριάντα. Νεοτερικότητα, ελληνικότητα και πολιτισμική ιδεολογία. Αθήνα: Πόλις.
