Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, θα ορίσουμε το θέμα ως ζήτημα βαθιάς ενασχόλησης ή γενικού ενδιαφέροντος για τον άνθρωπο: η ιδέα θα θεωρηθεί ως διανοητική στάση σε σχέση με το θέμα, το συναίσθημα ως ψυχική στάση. Στη μηδενική του βαθμίδα ή, αν προτιμά κανείς, στην ουδέτερη κατάστασή του το θέμα είναι κοινός τόπος. Θα ονομάσουμε μύθο ένα αφηγηματικό σύνολο που έχει καθιερωθεί χάρη στην παράδοση και στο οποίο έχει, τουλάχιστον στην αρχή του, αποτυπωθεί η εισβολή του ιερού ή του υπερφυσικού μέσα στον κόσμο. Ο μύθος σ’ ένα προχωρημένο στάδιο εξέλιξής του χρεώνεται κάποτε με μια αφηρημένη σημασία: ο Προμηθέας γίνεται το έμβλημα της εξέγερσης, ο Σίσυφος του παράλογου. Ο μύθος λεηλατείται λοιπόν από ένα θέμα το οποίο ακριβώς του περιορίζει την εμβέλεια.

Πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ του μύθου και του λογοτεχνικού μύθου; Ο Pierre Albouy διατήρησε τη λέξη «μύθος» για το θρησκευτικό και τελετουργικό πλαίσιο στο οποίο ανήκε από την αρχή, ενώ περιόριζε το λογοτεχνικό μύθο στο «χρόνο και το χώρο της λογοτεχνίας».

Ο συγγραφέας ξαναπιάνει βέβαια το αφηγηματικό σύνολο της παράδοσης, το επεξεργάζεται όμως και το τροποποιεί με μεγάλη ελευθερία, έχοντας ακόμα και το δικαίωμα να προσθέσει νέες σημασίες. […]

[…] η μυθολογία παραμένει στην τάξη του λόγου και πρόσβαση στο μύθο έχουμε μόνο διαμέσου αυτού: ακόμα και αν προηγείται της «λογοτεχνικής σταδιοδρομίας του», ακόμα και αν έχει ως κύρια λειτουργία να δικαιώνει και να εκφράζει την κοινωνική και πολιτική οργάνωση μαζί με το τελετουργικό, το νόμο και τα ήθη, ο μύθος εννοείται διά της γλώσσας και ό,τι διαθέτουμε είναι κυρίως «μυθολογικά κείμενα. Στη συνέχεια, ο πρωταρχικός μύθος δεν είναι ούτε παγιωμένος, ούτε ενικός: είναι μια μάζα δυνάμει σημασιών, μια πηγή παραλλαγών ή αφηγηματικών προεκτάσεων· γι’ αυτόν το λόγο ο Claude Lévi-Strauss έγραψε ότι ένας μύθος συγκροτείται από το σύνολο των παραλλαγών του.

Σε τι διαφέρει το έργο του συγκριτολόγου από το έργο του μυθολόγου; […]

Το ζήτημα […] εδώ δεν είναι να αποδείξουμε, με τον τρόπο του Max Müller, ότι όλοι οι μύθοι της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας είναι ηλιακοί μύθοι ή μύθοι θύελλας· ούτε να ασχοληθούμε όπως ο Lévi-Strauss με τη δομική σύγκριση μεταξύ του μύθου του Οιδίποδα και των μύθων των Ινδιάνων της Αμερικής.

Θα παρακολουθήσουμε όμως τις μεταμορφώσεις ενός μύθου ή ενός μυθικού προσώπου σε πολλές λογοτεχνίες. Μπορούμε να παρακολουθήσουμε αυτό το πρόσωπο στην πάροδο των αιώνων, όπως έκανε ο Raymond Trousson για τον Προμηθέα ή ο Jean-Louis Backès για την Ελένη· μπορούμε όμως και να αρκεστούμε σε ορισμένη περίοδο […].

Pierre Brunel, Claude Pichois & André-Michel Rousseau. 1998. Τι είναι η συγκριτική γραμματολογία; μτφρ. Δημήτρης Αγγελάτος, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 1998, σ. 200-202.