Ο μύθος ως επιστημονικό πεδίο

Vernant Jean-Pierre

Ο Jean-Pierre Vernant (1914-2007), ιστορικός και κοινωνικός ανθρωπολόγος, αναφέρεται στο επιλεγμένο απόσπασμα στα βασικά ερωτήματα που θέτει ο μύθος στους ερευνητές.

Λόγω της προέλευσής της και της ιστορίας της, η έννοια του μύθου όπως την κληρονομήσαμε από τους Έλληνες ανήκει σε μια χαρακτηριστικά δυτική παράδοση σκέψης, όπου το μυθικό ορίζεται με βάση αυτό που το ίδιο δεν είναι, σε μια διπλή σχέση αντίθεσης: από τη μια μεριά, αντίθεση προς το πραγματικό (ο μύθος είναι κάτι το πλασματικό) και στη συνέχεια προς το λογικό (ο μύθος είναι κάτι το παράλογο). Για να κατανοήσουμε την ανάπτυξη των σύγχρονων μελετών σχετικά με το μύθο, πρέπει να την εντάξουμε στην γραμμή αυτή της σκέψης, στο πλαίσιο αυτής της παράδοσης. Αναζητώντας μεθόδους ερμηνείας, τεχνικές αποκωδικοποίησης ικανές να δώσουν νόημα σ’ αυτό που μπορούσε αρχικά να φαίνεται ως ένας σωρός αλλόκοτων φανταστικών διηγήσεων, καταλήξαμε να θέσουμε υπό αμφισβήτηση τις αρχαίες έννοιες και να αναρωτηθούμε σχετικά με την αληθινή φύση αυτού που δήλωνε το όνομα μύθος. Ποια θέση κρατά στην κοινωνία και στη νόηση αυτό το είδος διήγησης; Σε ποιο βαθμό αποτελεί ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης, με τη δική του γλώσσα, σκέψη, λογική; Πώς να εντάξουμε το μύθο στη συλλογική ζωή μιας κοινωνίας, να τον διαφοροποιήσουμε από τις θρησκευτικές πίστεις και τελετουργίες, από όλα τα στοιχεία της προφορικής παράδοσης (παραμύθια, παροιμίες, λαϊκές παραδόσεις) αλλά και από τις γνήσια λογοτεχνικές μυθοπλασίες; Ποια σύνδεση, λοιπόν, να του αποδώσουμε με το άτομο και με την ομάδα, ποια ανθρώπινη διάσταση να του αναγνωρίσουμε όταν εφαρμόζουμε μια ανθρωπολογική οπτική;

Jean-Pierre Vernant, Μύθος και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, μτφρ. Κατερίνα Αλεξοπούλου & Σπύρος Γεωργακόπουλος, Μεταίχμιο, Αθήνα 2005, σ. 205-206.

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα