Τί είναι μύθος;

Είναι πολύ δύσκολο να ορίσει κανείς το τί είναι μύθος. Ο όρος απέκτησε στη διάρκεια του χρόνου διαφορετικές σημασίες ανάλογα με τα κυρίαρχα ιδεολογήματα κάθε εποχής. Ακόμα και σήμερα που ο μύθος είναι ένα αντικείμενο έρευνας πολλών διαφορετικών επιστημονικών κλάδων, όπως π.χ. της Εθνολογίας, της Κοινωνιολογίας, της Θρησκειολογίας, της Φιλοσοφίας, παραμένει ένας όρος πολυσήμαντος. Αλλά και στο πλαίσιο της Γραμματολογίας που συνδιαλέγεται με τους άλλους επιστημονικούς κλάδους, ο μύθος μπορεί να εντοπίζεται στο αφηγηματικό σχήμα ή την πλοκή, το αρχέτυπο, το μοτίβο ή το θέμα ενός λογοτεχνικού έργου, μπορεί να αφορά συλλογικές αναπαραστάσεις, αρχέτυπα, στερεότυπα, μπορεί επίσης με τον όρο να περιγράφεται η «μυθοποίηση» κάποιου προσώπου, πράγματος, γεγονότος, τόπου κτλ. Ως μια πρώτη προσέγγιση στο φαινόμενο μπορούμε να πούμε ότι ο μύθος είναι μέρος της συλλογικής μνήμης και αποτυπώνει έναν κόσμο πολύπλοκο και αντιφατικό. Όπως σημειώνει ο Jean-Pierre Vernant:

Ο μύθος δεν ορίζεται μόνο από την πολυσημία του, από τον εγκιβωτισμό των διαφορετικών κωδίκων. Ανάμεσα στους όρους που ξεχωρίζει ή αντιπαραθέτει στο πλαίσιο της κατηγοριοποιητικής του σκευής, οργανώνει μέσα από το ξεδίπλωμα της αφήγησης και την κατάτμηση των σημασιολογικών πεδίων περάσματα, «γλιστρήματα», τάσεις, ταλαντεύσεις, σαν να εμπλέκονταν κατά κάποιο τρόπο μεταξύ τους οι όροι, που ταυτόχρονα αλληλοαποκλείονται. Ο μύθος, επομένως, «βάζει στο παιχνίδι» μια μορφή λογικής που, σε αντίθεση με τη φιλοσοφική λογική της μη αντίφασης, μπορούμε να την ονομάσουμε λογική της αμφιβολίας, του διφορούμενου, της πολικότητας.

Vernant 2005, 263

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα