[...]

Η παρωδία βρήκε στο πεδίο της ελληνικής γλώσσας μιαν επιπλέον ευνοϊκή συνθήκη. Όταν σκεφτόμαστε ότι αντικείμενο της παρωδίας είναι ένα γλωσσικό κείμενο (είτε το κείμενο ενός συγκεκριμένου έργου, είτε η κειμενική τυπολογία ενός λογοτεχνικού είδους, ή, ακόμη, ένας συγκεκριμένος γλωσσικός κώδικας) αντιλαμβανόμαστε πόσο πρόσφορες ήταν γι' αυτήν οι γλωσσικές μας διαμάχες. Μερικές από τις καλύτερες ελληνικές παρωδίες είναι κατά βάση γλωσσικές παρωδίες (λ.χ. οι παρωδήσεις της καθαρεύουσας από τον Μποστ) ή καθ’ ολοκληρίαν γλωσσικές (λ.χ. ορισμένες παρωδήσεις της μαλλιαροδημοτικής), ενώ άλλες ελληνικές παρωδίες (λ.χ. εκείνες των ρομαντικών ή των υπερρεαλιστικών έργων) διαθέτουν ένα ακόμη παρωδιακό «κλειδί», εκείνο του καθαρεύοντος γλωσσικού στοιχείου που περιέχουν αυτά τα έργα.

Ο πλούτος μιας παρωδιακής παράδοσης δεν εξαρτάται μόνο από τη σατιρική ικανότητα και τη χιουμοριστική διάθεση ενός λαού. Οι Έλληνες, παρά τη διαπιστούμενη μελαγχολία τους, είναι βέβαια λαός ευτράπελος, γεγονός που αποδεικνύεται και από την ύπαρξη μιας πλούσιας, για τα ελληνικά δεδομένα, παράδοσης σατιρικών έργων και εντύπων. Ωστόσο, συγκρινόμενη με την παράδοση της λογοτεχνικής μας σάτιρας, της οποίας αποτελεί, ως ένα βαθμό, μέρος, η παράδοση της λογοτεχνικής μας παρωδίας είναι υψηλότερης ποιότητας· πράγμα που ασφαλώς οφείλεται σε λόγους που υπερβαίνουν εκείνους για τους οποίους αισθάνεται κανείς την ανάγκη να εκφραστεί σατιρικά. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η ποιότητα της παρωδίας μιας παράδοσης είναι ευθέως ανάλογη όχι με την ποιότητα της σάτιράς της αλλά με την ποιότητά της σύνολης λογοτεχνίας της. Ακριβέστερα: η ποιότητα των παρωδιακών έργων της αποτελεί απόδειξη της ποιότητας μιας λογοτεχνικής παράδοσης. Και τούτο γιατί η σύνθεση μιας παρωδίας απαιτεί υψηλές λογοτεχνικές ικανότητες: μαζί με την ιδιαίτερη ενεργοποίηση της ευαισθησίας, την οποία προϋποθέτει η σύνθεση κάθε λογοτεχνικού έργου, η παρωδία απαιτεί και αυξημένη κριτική ικανότητα, λογοτεχνικά κριτική ικανότητα, την οποία δεν είναι απαραίτητο να διαθέτει ένας κοινός σατιριστής.

Νάσος Βαγενάς, «Δύσκολοι καιροί για την παρωδία», εφ. Το Βήμα, 24 Μαρτ. 2002. Διατίθεται εδώ .