Κείμενα & επιλογή υλικού
Πολίνα Ταμπακάκη
Πολίνα Ταμπακάκη
Στην ενότητα αυτή εξετάζεται ο ρόλος της μουσικής στην ποιητική θεωρία και πρακτική σημαντικών ποιητών του 19ου και του 20ού αιώνα, οι οποίοι συνδέθηκαν με τα ρεύματα του συμβολισμού και του μοντερνισμού. Γίνονται αναφορές σε ηγετικές μορφές των ρευμάτων αυτών (όπως στον συμβολιστή ποιητή Stéphane Mallarmé, και στους κύριους εκπροσώπους του λεγόμενου «υψηλού» μοντερνισμού, T.S. Eliot και Ezra Pound). Η «μουσική» ποιητική αυτών των ποιητών συνδέεται με τη μουσική ζωή και δημιουργία της εποχής τους. Η σχέση ελλήνων ποιητών (όπως του Κωστή Παλαμά, του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου και του Οδυσσέα Ελύτη) με τη μουσική εξετάζεται μέσα από την επικοινωνία τους με τις ποιητικές και μουσικές εξελίξεις στη Δύση (κυρίως στην Ευρώπη) και τις αναζητήσεις τους για μια ελληνική «μουσική της ποίησης». Γίνονται αναφορές σε συγκεκριμένα έργα ποιητικού και δοκιμιακού λόγου, ενώ η ενότητα θέτει ερωτήματα που έχουν κεντρική θέση στην εξέταση της σχέσης της ποίησης με τη μουσική, τόσο μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο του συμβολισμού και του μοντερνισμού, όσο και ευρύτερα.
- Abbott, H. 2009. Between Baudelaire and Mallarmé: Voice, Conversation and Music. Ashgate: Farnham.
- Acquisto, J. 2006. French Symbolist Poetry and the Idea of Music. Ashgate: Farnham.
- Agawu, K. 1999. The Challenge of Semiotics. Στο Rethinking Music, επιμ. Nicholas Cook & Mark Everist, 142. Οξφόρδη: Oxford University Press [= Music as Discourse: Semiotic Adventures in Romantic Music. Οξφόρδη: Oxford University Press. 2009].
- Albrecht, Fl. 2012. Ut musica poesis. Modèle musical et enjeux poétiques de Baudelaire à Mallarmé (1857-1897). Παρίσι: Honoré Champion.
- Albright, D. 2000. Untwisting the Serpent: Modernism in Music, Literature, and Other Arts. Σικάγο: University of Chicago Press.
- Beaton, R. 2003. Γιώργος Σεφέρης. Περιμένοντας τον άγγελο. Βιογραφία. Μτφρ. Μίκα Προβατά. Αθήνα: Ωκεανίδα.
- Bernard, S. 1959. Mallarmé et la musique. Παρίσι: Nizet.
- Bernstein, Ch., επιμ. 1998. Close Listening: Poetry and the Performed Word. Νέα Υόρκη: Oxford University Press.
- Bucknell, B. 2001. Literary Modernism and Musical Aesthetics: Pater, Pound, Joyce, and Stein. Cambridge: Cambridge University Press.
- Burnham, S. 2000. Beethoven Hero. Princeton: Princeton University Press.
- Cone, E. 1974. The Composer’s Voice. Berkeley: University of California Press.
- Cooper, J.X., επιμ. 2000. T.S. Eliot’s Orchestra: Critical Essays on Poetry and Music. Νέα Υόρκη: Garland.
- Eliot, T.S. 1957. On Poetry and Poets. Λονδίνο: Faber and Faber.
- ——. 2013. Οι φωνές της ποίησης. Μτφρ. Άρης Μπερλής. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
- Goehr, L. 2005. Το φανταστικό μουσείο των μουσικών έργων. Ένα δοκίμιο για τη φιλοσοφία της μουσικής. Επιμ. Πάνος Βλαγκόπουλος. Μτφρ. Κατερίνα Κορομπίλη. Αθήνα: Εκκρεμές.
- Kivy, P. 2009. Antithetical Arts: On the Ancient Quarrel Between Literature and Music. Οξφόρδη: Oxford University Press.
- Kramer, L. 1984. Music and Poetry: The Nineteenth Century and After. Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
- Lees, H. 2007. Mallarmé and Wagner: Music and Poetic Language. Ashgate: Farnham.
- Lloyd, R. 2001. Debussy, Mallarmé, and «Les Mardis». Στο Debussy and his World, επιμ. Jane F. Fultcher, 255-269. Princeton: Princeton University Press.
- Mallarmé, St. 1999. Ποίηση και μουσική. Επιμ. Αλέξης Ζήρας. Αθήνα: Γαβριηλίδης.
- McCombie, E. 2003. Mallarmé and Debussy: Unheard Music, Unseen Text. Οξφόρδη: Oxford University Press.
- Papanikolaou, D. 2007. Singing Poets: Literature and Popular Music in France and Greece. Λονδίνο: Legenda.
- Pater, W. 2011. Η Αναγέννηση. Μελέτες για την τέχνη και την ποίηση [1893]. Μτφρ. Άρης Μπερλής. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
- Pound, E. 1954. Literary Essays of Ezra Pound. Επιμ.-εισαγ. T.S. Eliot. Λονδίνο: Faber and Faber.
- —— 2004. Η αλφαβήτα της ανάγνωσης [1934]. Μτφρ. Μαρία Λαϊνά. Αθήνα: Ροές.
- Perloff, M. & C. Dworkin, επιμ. 2009. The Sound of Poetry / The Poetry of Sound. Σικάγο: The University of Chicago Press.
- Rubin, J. & O. Mattis, επιμ. 2014. Rival Sisters, Art and Music at the Birth of Modernism 1815-1915. Ashgate: Farnham.
- Schafer, R.M., επιμ. 1977. Ezra Pound and Music. The Complete Criticism. Νέα Υόρκη: New Directions.
- ——. 1994. Our Sonic Environment and the Soundscape: The Tuning of the World. Rochester, Vermont: Destiny Books.
- Sterne, J. 2003. The Audible Past: Cultural Origins of Sound Reproduction. Durham: Duke University Press.
- Stimpson, B. 1984. Paul Valéry and Music: A Study of the Techniques of Composition in Valéry’s Poetry. Cambridge: Cambridge University Press.
- Stravinsky, I. 1998. Poetics of Music [1949]. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
- Valéry, P. 1957-1960. Cahiers. 2 τόμοι. Παρίσι: C.N.R.S.
- Αγγελάτος, Δ. 2009. Τέχνες του χώρου και τέχνες του χρόνου. Ένα σχήμα για μεθοδολογικούς όρους και όρια στις σύγχρονες διακαλλιτεχνικές προσεγγίσεις. Στο Tα όρια των ειδών στην τέχνη σήμερα. Επιστημονικό Συμπόσιο της Εταιρείας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας. 15-23. Αθήνα: Σχολή Mωραΐτη.
- Βαγενάς, Ν. 1979. Ο ποιητής και ο χορευτής. Μια εξέταση της ποιητικής και της ποίησης του Σεφέρη. Αθήνα: Κέδρος.
- Βουτουρής, Π. 1997. Η κλειστή κάμαρα: Σεφέρης-Καρυωτάκης-Ραβέλ. Στο Γιώργος Σεφέρης: φιλολογικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις, επιμ. Μιχάλης Πιερής, 95-105. Αθήνα: Πατάκης.
- Γαραντούδης, Ε. 2005. Ο Παλαμάς από τη σημερινή σκοπιά. Όψεις της ποίησής του και της σύγχρονης πρόσληψής της. Αθήνα: Καστανιώτης.
- Γκρέκου, Α. 2000. Η καθαρή ποίηση στην Ελλάδα. Από τον Σολωμό ως τον Σεφέρη: 1833-1933. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
- Διονυσόπουλος, Ν., επιμ. 2002. Λόγος μουσικός. Μελοποιημένη ελληνική ποίηση. CD με δίγλωσσο βιβλίο, με τους Σπύρο Σακκά, τραγούδι, και Γιώργο Κουρουπό, πιάνο, με κείμενα Ιουλίτας Ηλιοπούλου, Γιώργου Κουρουπού, Σπύρου Σακκά. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
- Ελύτης, Οδ. 1984. Σαπφώ. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1987. Ανοιχτά χαρτιά. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1992. Εν λευκώ. Αθήνα: Ίκαρος.
- Ηλιοπούλου, Ι. 2014. Αναζητώντας τη Δέκατη Τέταρτη Ομορφιά. Αθήνα: Ύψιλον.
- Κατσιγιάννη, Ά. 1987. Μορφικές μεταρρυθμίσεις στην ελληνική ποίηση του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα (συνοπτικό διάγραμμα). Παλίμψηστον 5: 157-184.
- Λαμπράκη-Πλάκα. Μ. 1989. «Ut pictura poesis». Το πρόσωπο και το προσωπείο μιας θεωρητικής διαμάχης. Η λέξη 83: 208-225. Διατίθεται εδώ .
- Λεμπέση, Λ. 2013. Η μουσική και οι ήχοι στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Αθήνα: Μανδραγόρας.
- Μουλλάς, Π. 1993. Ρήξεις και συνέχειες. Μελέτες για τον 19ο αιώνα. Αθήνα: Σοκόλης.
- Παλαμάς, Κ. χ.χ. Άπαντα. 16 τόμοι. Αθήνα: Μπίρης/Ίδρυμα Κωστή Παλαμά.
- Ξανθουδάκης, Χ. 2000. Ο J.S. με τον τρόπο του Γ.Σ. Μουσικός λόγος 2: 99-126.
- Σεφέρης, Γ. 1975α. Μέρες Α΄. 16 Φεβρουαρίου 1925-17 Αυγούστου 1931. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1975β. Μέρες Β΄. 24 Αυγούστου 1931-12 Φεβρουαρίου 1934. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1984. Δοκιμές. 2 τόμοι. Αθήνα: Ίκαρος.
- Σιώψη, Α. 2003. Τρία δοκίμια για τον Μανώλη Καλομοίρη. Αθήνα: Παπαγρηγορίου-Νάκας.
- Ταμπακάκη, Π. 2002. «Γυμνοπαιδίες» Γιώργου Σεφέρη – Ερίκ Σατί. Στιγμιότυπα μιας πνευματικής επικοινωνίας. Αθήνα: Ορίολος.
- ——. 2010. Εθνική ταυτότητα και η ποίηση ως τραγούδι. Ο Παλαμάς και η μουσική. Στο Πρακτικά του Τέταρτου Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών. Γρανάδα, 9-12 Σεπτεμβρίου 2010. Διατίθεται εδώ .
- ——. 2011. Η «μουσική» ποιητική του Γιώργου Σεφέρη. Μια μελέτη της σχέσης της μοντερνιστικής ποίησης με τη μουσική. Αθήνα: Δόμος.
- Χριστοδούλου, Ν. 1987. Ο μουσικός Σεφέρης. Στο Ο Σεφέρης στην πύλη της Αμμοχώστου, 101-151. Αθήνα: Μ.I.Ε.T.
- Χρυσοστομίδης, Ηλ. 2011. Ο Σεφέρης και η Αμερική. Το Βήμα 25 Σεπτ. 2011. Διατίθεται εδώ .
