Το πρώτο απόσπασμα αναφέρεται στον τρόπο προσέγγισης του μύθου από τον Άγγελο Σικελιανό στην ώριμη περίοδό του, και το δεύτερο στις τρεις περιόδους της ποιητικής δημιουργίας του Σικελιανού ανάλογα με το περιεχόμενο, τη χρήση, τη λειτουργία και την ποσοτική διαφοροποίηση των αρχαιολογικών θεμάτων.
[...] Σε κάποιο βαθμό, αυτό που επέτρεψε στη διευρυμένη όρασή του να βρει μια δραστική φωνή ήταν η νέα προσέγγιση του μύθου, και ιδιαίτερα του αρχαιοελληνικού μύθου. Η νέα αυτή προσέγγιση μπορεί να περιγραφεί ως ολοκληρωτική αφομοίωση του μύθου από την οπτική γωνία του ποιητή [...]. Το υποκειμενικό στοιχείο τώρα έχει γίνει, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο ουσιαστικός ορισμός που προσδίδει ο ποιητής στον μύθο, η αδιατάρακτη, μολονότι περίπλοκη ενίοτε, διατύπωση της σοφίας που ανακαλύπτει σ’ αυτόν. Επιπλέον, δεν διστάζει να ασκήσει οποιαδήποτε ρητορική πίεση νομίζει πως απαιτεί το υλικό του, προκειμένου να καταστήσει την ερμηνεία του μύθου, το νόημα που διαβλέπει σ’ αυτόν, μια πειστική ποιητική πράξη. Με δυο λόγια, η προσέγγισή του είναι η προσέγγιση του οραματιστή, του εμπνευσμένου διαδόχου, που παρουσιάζει το μυθολογικό του δίδαγμα με τέτοιον τρόπο ώστε να αιχμαλωτίζει τον νου και την καρδιά μας [...].
Edmund Keeley, «Ο Σικελιανός και η ελληνική μυθολογία». Εισαγωγή στην ποίηση του Σικελιανού, επιμ. Ερ. Καψωμένος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2011, σ. 288.
[...] Η πρώτη περίοδος ξεκινά με τα πρώτα ποιήματα του Σικελιανού (1902 κ. ε.) και κορυφώνεται στον Αλαφροΐσκιωτο (1907) και στις Ραψωδίες του Ιουνίου (1909). Οι μύθοι εδώ αντλούνται, κατά κύριο λόγο, από τα ομηρικά ποιήματα. [...] Από τους θεούς παρουσιάζονται ιδιαίτερα ο Απόλλωνας, η Αθηνά και η Άρτεμη. Από τους θεούς προτιμάται η Αθηνά, και από τους ήρωες ο Οδυσσέας και ο Αχιλλέας. Οι Σάτυροι φέρνουν τον ποιητή σε πρώτη επαφή με τα μυθολογικά θέματα που σχετίζονται με τον θεό Διόνυσο, ενώ οι Κένταυροι και οι Λαπίθες δηλώνουν τις παράλληλες προσεγγίσεις του στην αρχαιοελληνική τέχνη. [...] Οι αρχαίοι μύθοι, που χρησιμοποιούνται από τον Σικελιανό στην πρώτη αυτή περίοδο, δεν διατυπώνονται διεξοδικά, αλλά λιτά ή συνοπτικά. [...]
[...] Η δεύτερη περίοδος αρχίζει με το «Δελφικό Ύμνο» (1910), συνεχίζεται με τους Επίνικους Α΄ (1912-1913), αποκορυφώνεται στις πέντε Συνειδήσεις (1915-1917) και φτάνει ώς τα Ορφικά. Οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση, ιδιαίτερα στις πέντε Συνειδήσεις. [...] Τα σύγχρονα γεγονότα, ιδιαίτερα οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και τα γεγονότα ώς το 1919, εξαίρονται συνήθως με τη συνδρομή μυθολογικών ηρωικών προτύπων (Ηρακλής, Μακαρία, Ευάδνη, Ιφιγένεια, Αργοναύτες κ.ά.). Οι πράξεις των θεών και των ηρώων, και οι αξίες που αντιπροσωπεύουν, προβάλλονται ως παραδείγματα στη γενιά των Βαλκανικών Πολέμων, και ιδιαίτερα στη νεολαία της Ελλάδας. [...] Αντίθετα με την πρώτη περίοδο, όπου το αποθεματικό υλικό ήταν πολύ πιο περιορισμένο, τα μυθολογικά θέματα που παρουσιάζονται στα ποιήματα της περιόδου αυτής ανήκουν σε όλους τους κύκλους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Από τους θεούς επικρατούν, και επιβάλλονται σταθερά, ο Διόνυσος και ο Απόλλωνας, οι οποίοι κρατούν πλέον μια μόνιμη θέση στον Λυρικό βίο, από τις θεές η Δήμητρα [...] και από τους ήρωες ιδιαίτερα ο Ηρακλής. [...]
[...] Η τρίτη, τέλος περίοδος του αρχαιοελληνικού μύθου στον Λυρικό βίο μπορούμε να πούμε ότι αρχίζει γύρω στα 1935, με τα Ορφικά, και αποκορυφώνεται στην περίοδο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και της Εθνικής Αντίστασης με τους Επίνικους Β΄ (1940-1946). [...] Από τους θεούς επικρατούν και τονίζονται ο Διόνυσος και η Δήμητρα, ενώ από τις άλλες μυθικές μορφές ο Άδωνης και ο Δαίδαλος. Στα ποιήματα της περιόδου αυτής, η μεταφορά-συμβολισμός εξακολουθεί, όπως και στις δύο προηγούμενες, να μην εκφράζει μόνο γεγονότα ψυχής και διαχρονικού ανθρώπινου προβληματισμού, αλλά και ιστορικά γεγονότα της εποχής· ιδιαίτερα στην περίοδο του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, ωστόσο, παρατηρείται μια μετακίνηση και προέκταση της αισιοδοξίας τού ποιητή στο μέλλον. Ο αρχαίος μύθος είναι το πιο σημαντικό και το πιο ισχυρό όχημα όχι μόνο στον καθορισμό του ρόλου του ποιητή στο παρόν αλλά και στην προβολή των ιδεών του στο μέλλον.
Αντρέας Φυλακτού, «Ο αρχαιοελληνικός μύθος στο Λυρικό Βίο». Εισαγωγή στην ποίηση του Σικελιανού, επιμ. Ερ. Καψωμένος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2011, σ. 315, 318 & 320-321.
