Πώς μπορούμε να ορίσουμε τον Άλλο; Είναι αυτός που δεν ανήκει στην ομάδα μας, ο άγνωστος, ο ξένος, ο άνθρωπος που «δεν είναι σαν κι εμάς». Οι Άλλοι είναι όλα εκείνα τα άτομα ή οι κοινωνικές ομάδες που εγγράφονται στη συνείδηση της κυρίαρχης ομάδας ως ριζικά διαφορετικοί, λόγω φυλής, θρησκείας, πολιτισμού, ή ακόμη λόγω παραβίασης των βασικών κανόνων που θέτουν οι κοινωνίες ως κριτήριο της άμεμπτης λειτουργίας τους. Ο Άλλος ως επίφοβο άτομο πρωταγωνιστεί στις μυθολογίες του κοινωνικού αποκλεισμού και στις θεωρίες του ρατσισμού, ενώ τα αρνητικά του στερεότυπα τροφοδοτούν το κοινωνικό φαντασιακό και πυροδοτούν τον στιγματισμό και την περιθωριοποίησή του.

Την περίοδο του Διαφωτισμού και της νεωτερικότητας, όταν η επιστημονική πρόοδος και ο θρίαμβος του ορθολογισμού έγινε απόλυτο κριτήριο των αξιών του Δυτικού ανθρώπου, ως Άλλος θεωρήθηκε, και συνεχίζει να θεωρείται μέχρι σήμερα, το άτομο που διαφέρει από την κυρίαρχη ομάδα και για αυτό απομονώνεται, καταδιώκεται, εγκλείεται σε πάσης φύσεως άσυλα ή εξοντώνεται. Άλλος για τον Ευρωπαίο μπορεί να είναι εκείνος που έχει διαφορετική θρησκεία ή χρώμα. Άτομα ή ομάδες πληθυσμού που ανήκαν σε «άλλες φυλές», οι Εβραίοι, οι Ρομά, οι Ασιάτες ή οι Αφρικανοί ήσαν στιγματισμένοι ως διαφορετικοί. Στη ναζιστική Γερμανία αναπτύχθηκε ένας ολόκληρος ψευδο-επιστημονικός κλάδος, η φυλετολογία, που «αποδείκνυε» με τα μέσα της βιοφυσικής τη διαφορά ανάμεσα σε φυλές, ανώτερες και κατώτερες. Αυτή η ρατσιστική και δήθεν επιστημονική έρευνα για τον προσδιορισμό του Άλλου έδωσε στον Χίτλερ το πρόσχημα για την εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης. Γενικότερα, χαρακτηριστική για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα είναι η κατασκευή «εσωτερικών εχθρών» στα πρόσωπα των Άλλων και σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι διαφωνούντες, για τους οποίους ιδρύονταν ειδικά στρατόπεδα (Todorov 2002). Οι διωγμοί των Άλλων πρέπει να ερευνώνται στο ιστορικό πλαίσιο και να εξετάζονται λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες.

Και οι λογοτέχνες; Στη μακρά διάρκεια οι λογοτέχνες στα έργα μυθοπλασίας αντλούν το υλικό τους από τη δεξαμενή του κοινωνικού φαντασιακού, όμως το υλικό αυτό το χειρίζονται διαφορετικά: άλλοτε προβάλλουν τα αρνητικά στερεότυπα του Άλλου για να γίνουν τα έργα τους πιο αρεστά στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, και άλλοτε τα αντιμετωπίζουν με ανατρεπτική ματιά και με στόχο να ασκήσουν κοινωνική κριτική. Μια ακόμη περίπτωση είναι εκείνη των συγγραφέων, οι οποίοι, χάρη στη βαθιά ειρωνική και αναστοχαστική διάθεσή τους, διακωμωδούν «εαυτούς και αλλήλους», και έτσι καταργούν το «εμείς» και οι «άλλοι». Οι διαφορετικοί τρόποι χρήσης των στερεότυπων και των προκαταλήψεων για τον Άλλο στα έργα μυθοπλασίας συνιστούν ένα σημαντικό κριτήριο για την ανάγνωση και την αξιολόγηση της λογοτεχνίας.