Λογοτεχνικοί χαρακτήρες, ιδεολογία και στερεότυπα

Κείμενα & επιλογή υλικού
Αναστασία Νάτσινα
Δον Κιχώτης Ι

Η ενότητα συζητά την κομβική σημασία των λογοτεχνικών χαρακτήρων για τη σχέση που αναπτύσσει ο αναγνώστης με τα λογοτεχνικά έργα. Εξηγεί αδρομερώς, και με παράδειγμα τη Φόνισσα του Αλέξ. Παπαδιαμάντη, τη γέννηση των χαρακτήρων ως προϊόν αλληλεπίδρασης μεταξύ του συγγραφέα, του λογοτεχνικού περιβάλλοντος, της ιδεολογίας και των ιστορικών κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών μιας περιόδου. Τέλος, συζητά, με παραδείγματα, τη στροφή της κριτικής της λογοτεχνίας στη μελέτη των λογοτεχνικών χαρακτήρων, μια στροφή η οποία βασίζεται σε ένα ηθικό και πολιτικό ενδιαφέρον και υπογραμμίζει την κοινωνική σημασία και λειτουργία της λογοτεχνίας.

  • Abrams, M.H. 2005. Λεξικό λογοτεχνικών όρων. Θεωρία, ιστορία, κριτική λογοτεχνίας. Μτφρ. Γιάννα Δεληβοριά & Σοφία Χατζηιωαννίδου. Αθήνα: Πατάκης.
  • Althusser, L. 1983. Ιδεολογία και ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους. Στο Θέσεις (1964-1975), μτφρ. Ξενοφών Γιαταγάνας, 69-121. Αθήνα: Θεμέλιο.
  • Barry, P. 2013. Γνωριμία με τη θεωρία. Μια εισαγωγή στη λογοτεχνική και πολιτισμική θεωρία. Μτφρ. Αναστασία Νάτσινα. Αθήνα: Βιβλιόραμα.
  • Booth, W. 1988. The Company We Keep. An Ethics of Fiction. Berkeley: University of California Press.
  • Burke, K. 1973. Literature as equipment for living. Στο Philosophy of the Literary Form. Studies in Symbolic Action, 293-304. 3η έκδ. Berkeley: University of California Press. Διατίθεται εδώ .
  • Caudwell, Chr. 1937. Illusion and Reality. Νέα Υόρκη: International Publishers. Διατίθεται εδώ . [Απόσπασμα στα ελληνικά: Άγγλοι ποιητές: η παρακμή του καπιταλισμού. Στο Newton 2013, 278-283].
  • Cuddon, J.A. 2010. Λεξικό λογοτεχνικών όρων και θεωρίας της λογοτεχνίας. Μτφρ.-επιμ. Γιάννης Παρίσης & Μαρία Λιάπη. Αθήνα: Μεταίχμιο.
  • Donovan, J. 1983. Beyond the net. Feminist criticism as a moral criticism. Denver Quarterly 17: 40-57. [Απόσπασμα στα ελληνικά: Έξω από το δίχτυ: Η φεμινιστική κριτική ως ηθική κριτική. Στο Newton 2013, 370-376].
  • Eagleton, T. 1976. Criticism and Ideology. A Study in Marxist Literary Theory. Λονδίνο: NLB. [Απόσπασμα στα ελληνικά: Προς μια επιστήμη του κειμένου. Στο Newton, 2013, 299-307].
  • ——. 1989. Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας. Εισαγ.-θεώρηση μτφρ. Δημήτρης Τζιόβας. Μτφρ. Μιχάλης Μαυρωνάς. Αθήνα: Οδυσσέας.
  • Jauß, H.R. 1995. Η ιστορία της λογοτεχνίας ως πρόκληση για τις γραμματολογικές σπουδές. Στο Η θεωρία της πρόσληψης. Τρία μελετήματα, εισαγ.-μτφρ.-επίμ. Μίλτος Πεχλιβάνος, 25-91. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας».
  • Medvedev, P.N. & M.M. Bakhtin. 1978. The object, tasks, and methods of literary history. Στο The Formal Method in Literary Scholarship. A Critical Introduction to Sociological Poetics, μτφρ. Albert J. Wehrle, 26-37. Βαλτιμόρη: The Johns Hopkins University Press. [Απόσπασμα στα ελληνικά: Το αντικείμενο, τα καθήκοντα και οι μέθοδοι της ιστορίας της λογοτεχνίας. Στο Newton 2013, 17-24].
  • Newton, K.M. επιμ. 2013. Η λογοτεχνική θεωρία του εικοστού αιώνα. Ανθολόγιο κειμένων. Μτφρ. Αθανάσιος Κατσικερός & Κώστας Σπαθαράκης. Πρόλογος στην ελλ. έκδοση Αλέξης Καλοκαιρινός. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
  • Smith, Ph. 2006. Πολιτισμική θεωρία. Μτφρ. Θανάσης Κατσικερός. Επιμ. Νίκος Μπουμπάρης. Αθήνα: Κριτική.
  • Vermeule, Bl. 2010. Why Do We Care About Fictional Characters? Βαλτιμόρη: The Johns Hopkins University Press.
  • Αγάθος, Θ. 2005. Οι γυναικείοι χαρακτήρες στα μυθιστορήματα του Νίκου Καζαντζάκη. Διδακτορική διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
  • Αμπατζοπούλου, Φρ. 1998. Λογοτεχνία και πολιτισμική εικονολογία. Στο Ο Άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία. Ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας, 239-265. Αθήνα: Θεμέλιο.
  • Γκασούκα, Μ. 1998. Η κοινωνική θέση των γυναικών στο έργο του Παπαδιαμάντη. Αθήνα: Φιλιππότης.
  • Παπανικολάου, Δ. 2014. «Σαν κι εμένα καμωμένοι». Ο ομοφυλόφιλος Καβάφης και η ποιητική της σεξουαλικότητας. Αθήνα: Πατάκης.
Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα