Ο Paul Celan (1920-1970) σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά ποιήματα του εικοστού αιώνα χρησιμοποιεί αφαιρετική γλώσσα, η οποία υποβάλλει και, συγχρόνως, δείχνει με ευκρίνεια τις πεποιθήσεις του. Αφορμάται από ιστορικά γεγονότα, τις βιαιοπραγίες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, τους διωγμούς των Εβραίων, το Ολοκαύτωμα, τις σκηνές εξόντωσης και εξαθλίωσης της ανθρώπινης ύπαρξης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αν, σύμφωνα με τη ρήση του Kafka, «Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας», τότε θα μπορούσε να αναφερθεί ότι, στην περίπτωση του Celan, η λογοτεχνία αφυπνίζει συνειδήσεις, άρα συμβάλλει στην ηθική βελτίωση του ανθρώπου.
Μαύρο γάλα της αυγής το πίνουμε το βράδυ πίνουμε μεσημέρι και πρωί το πίνουμε τη νύχτα πίνουμε και πίνουμε ανοίγουμε ένα μνήμα στους αιθέρες εκεί δεν είναι κανείς στριμωχτά Στο σπίτι κατοικεί ένας άντρας παίζει με τα φίδια γράφει γράφει όταν πέφτει σκοτάδι στη Γερμανία τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα το γράφει και βγαίνει απ’ το σπίτι κι αστράφτουν τ’ αστέρια σφυρίζει τα σκυλιά του να ’ρθούν σφυρίζει στους Εβραίους του να βγουν τους βάζει να σκάψουν ένα μνήμα στη γη μας προστάζει παίξετε τώρα για χορό Μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε νύχτα σε πίνουμε μεσημέρι και πρωί σε πίνουμε βράδυ πίνουμε και πίνουμε Στο σπίτι κατοικεί ένας άντρας παίζει με τα φίδια γράφει γράφει όταν πέφτει σκοτάδι στη Γερμανία τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ ανοίγουμε ένα μνήμα στους αιθέρες εκεί δεν είναι κανείς στριμωχτά Φωνάζει σκάψτε βαθύτερα στο χώμα εσείς κι εσείς οι άλλοι τραγουδήστε και παίξτε αρπάζει από τη ζώνη το σιδερικό το κραδαίνει τα μάτια του είναι γαλανά καρφώσετε βαθύτερα το φτυάρι εσείς κι εσείς οι άλλοι παίζετε ακόμα για χορό Μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε νύχτα σε πίνουμε μεσημέρι και πρωί σε πίνουμε βράδυ πίνουμε και πίνουμε Στο σπίτι κατοικεί ένας άντρας τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ παίζει με τα φίδια Φωνάζει παίξτε το θάνατο ακόμα πιο γλυκά ο θάνατος είναι ένας μάστορας από τη Γερμανία φωνάζει βαθύνετε τον ήχο των βιολιών και τότε θ’ ανεβείτε σαν καπνός στους αιθέρες τότε θα βρείτε ένα μνήμα στα σύννεφα εκεί δεν είναι κανείς στριμωχτά Μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε νύχτα σε πίνουμε μεσημέρι ο θάνατος είναι ένας μάστορας από τη Γερμανία σε πίνουμε το βράδυ το πρωί πίνουμε και πίνουμε ο θάνατος είναι ένας μάστορας από τη Γερμανία τα μάτια του είναι γαλανά σε πετυχαίνει με μολύβι καυτό σου ρίχνει δεν σφάλει Στο σπίτι κατοικεί ένας άντρας τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα αμολά τα σκυλιά καταπάνω μας μας χαρίζει ένα μνήμα σε αιθέρες παίζει με τα φίδια και ονειρεύεται ο θάνατος είναι ένας μάστορας από τη Γερμανία τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ
Paul Celan, «Φούγκα του θανάτου», μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου, ηλεκτρ. περιοδικό Ποιείν, 28 Ιουλ. 2007. Διατίθεται εδώ .
