Ο λογοτεχνικός κανόνας διαμορφώνεται συχνά μέσα από ανταγωνιστικές αναγνώσεις του ιστορικού παρελθόντος. Η ένταξη του Διονυσίου Σολωμού στον λογοτεχνικό κανόνα σφραγίστηκε από τη διαδοχή των «εθνικών ποιητών». Στο ποίημα του Παλαμά για τον Σολωμό, μπορεί κανείς να διακρίνει τον σχολιασμό του σολωμικού έργου ως ανολοκλήρωτης αποσπασματικής προσπάθειας και ως τελικής ματαίωσης.
Τόσο σε νιώθω μέσα στην καρδιά μου, που τώρα τρέμω μήπως και σε χάσω, στων στίχων μου τη γύμνια, ποιητά μου, απ’ τα ζεστά μου στήθη αν σ’ ανεβάσω.
Βαθιά κι εσύ μέσα στο νου κλεισμένη έκρυβες την ιδέα, λάμψη θεία, κι εκοίταζες με στίχους καμωμένη για να της πλάσεις άξια κατοικία.
Γι’ αυτό στων τραγουδιών σου το βιβλίο σκόρπιοι, ριγμένοι σαν από την τύχη, μισόπλαστοι, ένας ένας, δύο δύο, μαζί αστράφτουν και σβήνουν τόσοι στίχοι!
Στίχοι σαν περιστέρια χωρίς ταίρι, στίχοι, ταιράκια, μα χωρίς φωλιά, στίχοι σα ρόδου φύλλα που τ’ αγέρι τα σκόρπισε από την τριανταφυλλιά.
Μα μέσα σου εξύπναε ξαφνικά η φαντασία, δύναμη γεμάτη, κι ό,τ’ έχτιζες εσύ πονετικά, τα γκρέμιζε σα χάρτινο παλάτι.
Γιατί για την ιδέα, λάμψη θεία, δεν έφταναν των στίχων σου τα κάλλη· και ήταν η δική σου φαντασία, παράξενη, ανυπόταχτη, μεγάλη.
Στης θάλασσας επάνω τα νερά ένας τεχνίτης με μυαλό και γνώση βαρύν αγώνα είχε μια φορά παλάτι ξακουστό να θεμελιώσει.
Το ξακουστό παλάτι την ημέρα στα κύματα χτιστό θαμποβολούσε, μα όταν η νύχτ’ απλώνοταν κει πέρα, νεράιδα πεισματάρα το χαλούσε
Ενίκησ’ ώς το τέλος ο τεχνίτης κι ερίζωσε το θαύμα του στο κύμα… — Εσύ πριν να νικήσεις την ορμή της, αχ! η νεράιδα σ’ έβαλε στο μνήμα!
[1885]
Αναδημοσιεύεται από την Ανεμόσκαλα .
