H μοίρα κάθε τεχνολογίας είναι να επιβιώνει μέσα από την επόμενη. Στο πεδίο του «εχθρού» συζητείται κάθε φορά το ζήτημα. Εκεί συγκροτείται ο λόγος της υπεράσπισης κι εκεί εμφανίζεται ο λόγος της καινούριας τεχνολογίας. Ποιο θα είναι, όμως, το μέλλον του βιβλίου; Πώς μοιάζει σήμερα η εικόνα αυτού του μέλλοντος στον αναδυόμενο καθρέφτη των νέων τεχνολογιών, πάνω στον οποίο η υλικότητα του βιβλίου διαλύεται, η ιστορικότητά του αποσυντίθεται και η γραφή σκορπίζεται στο πέλαγος της άυλης υπόστασής της; Ακόμη και αν το βιβλίο διασωθεί ως οικείο πολιτισμικό σχήμα, πώς θα υπάρξει στο βλέμμα των καινούριων αναγνωστών, που γεννήθηκαν με την οθόνη και μεγάλωσαν με την εικόνα; Tί θα απογίνει το κουτί με τα μαγικά γράμματα, όταν πολιορκηθεί από τους μαγικούς αριθμούς της ηλεκτρονικής εποχής;

Είναι δύσκολο, σε έναν πολιτισμό εμποτισμένο, σε όλα τα επίπεδα της θεσμικής του οργάνωσης, από τις αλληγορίες, τα σύμβολα και τις μεταφορές του βιβλίου, να φανταστούμε ένα μέλλον χωρίς αυτό. H πολυσυζητημένη απειλή του ηλεκτρονικού κειμένου, και άλλων συναφών νεωτερισμών, δεν είναι παρά μια ακόμη μετάλλαξη των τεχνολογιών της γραφής, ένα ακόμη επεισόδιο στον λαβύρινθο του κειμένου, που αφήνει ανέγγιχτη την αρχέτυπη εικόνα του Bιβλίου, μολονότι φαίνεται να εκτοπίζει την υλικότητά του.

Το ηλεκτρονικό κείμενο δεν υπονομεύει την αυτονομία του βιβλίου, αντίθετα την καθιστά απεριόριστη. Είναι μια μεταφορά για τα κείμενα που ταξιδεύουν και αναζητούν τη μοίρα τους στον απέραντο ωκεανό του βιβλίου. Παραμένει, ωστόσο, το ερώτημα σε ποιο βαθμό η οθόνη θα εκτοπίσει το χαρτί. Όποια και αν είναι η απάντηση δεν μπορούμε να φανταστούμε το μέλλον του ανθρώπου χωρίς τη γραφή που μεταφέρει το βιβλίο (τυπωμένο ή ηλεκτρονικό).