Το βιβλίο εξακολουθεί να υπάρχει και να ευημερεί εμπορικά· η ανάγνωση όμως ασφυκτιά: ικανότητες και δεξιότητες ταυτισμένες με την πολιτισμική του ισχύ περιθωριοποιούνται, πρότυπα και αξίες διαμορφωμένα από την παράδοσή του χάνονται. Οι «γενιές του βιβλίου», όσες έχουν απομείνει, θλίβονται και νοσταλγούν, γιατί το βιβλίο συμβολίζει τον κόσμο που έζησαν. Καθώς βλέπουν τα πράγματα να αλλάζουν μπροστά στα μάτια τους, κυριεύονται από τον φόβο του μέλλοντος. Τρέμουν στην ιδέα μιας εποχής χωρίς βιβλίο, προσπαθούν να φανταστούν με δέος το πρότυπο του ανθρώπου που θα προέλθει από τις «γενιές της εικόνας». Κι ενώ η φορά των αλλαγών, σε παγκόσμια κλίμακα, είναι σαρωτική και μοιάζει αναπότρεπτη, οι εραστές του βιβλίου (του πολιτισμού του βιβλίου) μιλούν προφητικά για την καινούρια βαρβαρότητα που ανατέλλει.
Ίσως, όμως, τα πράγματα να μην είναι τόσο τραγικά. Μπορεί μέσα από τις «οθόνες» της ηλεκτρονικής εποχής, να ξεπηδήσει ένα καινούριο πρότυπο αναγνώστη, που δεν θα είναι υποχρεωτικά εχθρικό προς το βιβλίο, που δεν θα απαρνηθεί εξ ορισμού την παράδοση του ανθρωπισμού, που δεν θα δεχτεί αδιαμαρτύρητα το πρόσωπο της βαρβαρότητας. Το «δίκτυο», που σκεπάζει τον κόσμο, δεν μπορεί να είναι για πάντα μονοπαγές και μονότροπο. H ίδια η έννοια του δικτύου υπαινίσσεται απειρία διαδρομών και ενδεχομένων, σε ένα σύστημα που βρίσκεται σε διαρκή αναπροσαρμογή. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τους κόμβους, τα σταυροδρόμια, τις υπόγειες διαβάσεις που αναδύονται σε αυτό το δίκτυο.
Κάθε σύστημα έχει τους αιρετικούς του. Τίποτε, επομένως, δεν αποκλείει στο μέλλον την εμφάνιση μεγάλων αιρετικών της ανάγνωσης· όπως τίποτε δεν αποκλείει την εμφάνιση μεγάλων αιρετικών της γραφής. Με τη διαφορά ότι τα όρια του κειμένου δεν θα κυριαρχούνται από την οικεία υλικότητα του βιβλίου, αλλά θα υπόκεινται στην απροσδιοριστία της ψηφιακής εποχής. O καινούριος πολιτισμός δεν θα είναι πια ο πολιτισμός του βιβλίου αλλά ο πολιτισμός του δικτύου. Δεν είναι βέβαιο ότι έχει κάποιο νόημα να επιλέξει κανείς ανάμεσα στην απελπισμένη εξιδανίκευση της παράδοσης του βιβλίου και στην ανέμελη αισιοδοξία για το λαμπρό μέλλον του ψηφιακού κόσμου.
