Για το βιβλιοφιλικό του αυτό μυθιστόρημα, ο Calvino επιλέγει να ελαχιστοποιήσει την απόσταση ανάμεσα στον πραγματικό και στον μυθιστορηματικό κόσμο. Χρησιμοποιεί για αυτό έναν απρόσμενο ήρωα: τον αναγνώστη, στον οποίο απευθύνεται με τρόπο άμεσο χρησιμοποιώντας β΄ ενικό πρόσωπο, και καταγράφει τις πιθανές διαδρομές του όταν εισέρχεται σε ένα μυθιστόρημα. Το έργο είναι στην ουσία δέκα ημιτελή μυθιστορήματα, καθένα από τα οποία θα μπορούσε να έχει επινοηθεί από διαφορετικό συγγραφέα. Ο ήρωας/αναγνώστης κινείται από το ένα στο άλλο, εξηγώντας ταυτόχρονα πώς διαβάζει, τί προσέχει, τί παραμελεί, κυρίως ανακαλύπτει διαφορετικά επίπεδα ανάγνωσης.
Είσαι έτοιμος ν’ αρχίσεις να διαβάζεις το νέο μυθιστόρημα του Ίταλο Καλβίνο Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης. Χαλάρωσε. Συγκεντρώσου. Διώξε από πάνω σου κάθε άλλη σκέψη. Άσε τον κόσμο που σε περιβάλλει να διαλυθεί στην ασάφεια. Την πόρτα είναι καλύτερα να την κλείσεις· από την άλλη μεριά, είναι πάντα αναμμένη η τηλεόραση. Πες το αμέσως στους άλλους: «όχι, δεν θέλω να δω τηλεόραση!» Ύψωσε τη φωνή σου, ειδάλλως δεν θα σε ακούσουν: «Διαβάζω! Δεν θέλω να μ’ ενοχλήσει κανείς!» Ίσως δεν σε άκουσαν, με όλη αυτή τη φασαρία· πες το πιο δυνατά, φώναξε: «Αρχίζω να διαβάζω το νέο μυθιστόρημα του Ίταλο Καλβίνο!» Ή αν πάλι δεν θες, μην το φωνάζεις· ας ελπίσουμε πως θα σε αφήσουν στην ησυχία σου.
Πάρε την πιο αναπαυτική στάση: καθισμένος, πλαγιασμένος, κουλουριασμένος, ξαπλωμένος. Ξαπλωμένος ανάσκελα, στο ένα πλευρό, μπρούμυτα. Σε πολυθρόνα, σε ντιβάνι, σε κουνιστή καρέκλα, σε σεζ λονγκ, σε πουφ. Σε αιώρα, αν βέβαια διαθέτεις αιώρα. Πάνω στο κρεβάτι ή και κάτω από τα σεντόνια. Μπορείς, ακόμα, να βολευτείς με το κεφάλι κάτω, σε στάση γιόγκα. Με το βιβλίο αντεστραμμένο, εννοείται.
[…]
Ίταλο Καλβίνο, Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης, μτφρ. Ανταίος Χρυσοστομίδης, Καστανιώτης, Αθήνα 2009, σ. 25.
