Κείμενα & επιλογή υλικού
Μαρία Αθανασοπούλου
Μαρία Αθανασοπούλου
Η ενότητα παρουσιάζει ποικίλες εκδοχές της συνομιλίας της λογοτεχνίας με τις εικαστικές τέχνες, σε θεωρητικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, σε ευρωπαϊκό και ελληνικό περιβάλλον (18ος-20ός αιώνας). Σύντομες αναφορές γίνονται στην προϊστορία της συνομιλίας αυτής στην ελληνική, την ελληνιστική και τη λατινική αρχαιότητα (Οράτιος, μα και επιγράμματα της Παλατινής), καθώς και στο αναγεννησιακό παρελθόν της, όπως αυτό αποτυπώνεται στον Ερωτόκριτο (περ. 1595-1610) του Βιτσέντζου Κορνάρου. Εξαγόμενο της αναζήτησης, η διαπίστωση ότι στις καλλιτεχνικές εκφράσεις που παρήχθησαν από την αρχαιότητα έως τον ρομαντισμό και τον ρεαλισμό του τέλους του 19ου αιώνα, η συνομιλία λογοτεχνίας και εικαστικών τεχνών διεξάγεται σε επίπεδο θεματικής, ενώ για τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες του 20ού αιώνα (σουρρεαλισμός, «οπτική ποίηση» κ.ά.) η συνομιλία διεξάγεται σε επίπεδο φόρμας. Πρόκειται για μια καταστατική στροφή.
- Apollinaire, G. 2003. Calligrammes. Φιλολ. επιμ. Vincent Vivès. Παρίσι: Gallimard.
- Balakian, A. 1986. Surrealism. The road to the Absolute. Σικάγο/Λονδίνο: University of Chicago Press:.
- Baudelaire, C. 1975-76. Oeuvres complètes, 2 τόμοι. Φιλολ. επιμ. C. Pichois, Bibliothèque de la Pleiade. Παρίσι: Gallimard.
- ——. 2005. Αισθητικά Δοκίμια. Μτφρ. Μ. Ρέγκου. Αθήνα: Printa.
- Bohn, W. 1986. The Aesthetics of Visual Poetry; 1914-1928. Cambridge/Λονδίνο/Νέα Υόρκη/New Rochelle/Μελβούρνη/Σίδνεϋ: Cambridge University Press.
- Bowie, M. 1978. Mallarmé and the Art of Being Difficult. Cambridge: Cambridge University Press.
- Chamberlain, T. 2005. The Elusive Urn. The British Museum Magazine 52: 36-38.
- Giannakopoulou, L. 2007. The Power of Pygmalion. Ancient Greek sculpture in Modern Greek Poetry, 1860-1960. Οξφόρδη/Βέρνη/Βερολίνο/Βρυξέλλες/Φρανκφούρτη/Νέα Υόρκη/Βιέννη: Peter Lang.
- Gurd, S.A. 2007. Meaning & Material Presence: Four Epigrams on Timomachus’s unfinished Medea. Transactions of the American Philological Association, 137.2: 305-331
- Hagstrum, J. 1987. The Sister Arts. The tradition of literary pictorialism and English poetry from Dryden to Gray. Σικάγο/Λονδίνο: The University of Chicago Press.
- Heffernan, J. 1993. Museum of Words. The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery. Σικάγο/Λονδίνο: The University of Chicago Press.
- Krieger, M. 1992. Ekphrasis. The illusion of the natural sign. Βαλτιμόρη/Λονδίνο: The Johns Hopkins University Press.
- Mallarmé, St. 2010. Ίγκιτουρ ή η τρέλα του Ελμπενόν. Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο. Μτφρ. Μαρία Ευσταθιάδη. Αθήνα: Γαβριηλίδης.
- Morgan, G. 2002. Τα εμβλήματα του Ερωτόκριτου (1967). Στο Νικόλαος Μ. Παναγιωτάκης, Κρητική Αναγέννηση. Μελετήματα για τον Βιτσέντζο Κορνάρο, επιμ. Στ. Κακλαμάνης & Γ. Κ. Μαυρομάτης, 251-296. Αθήνα: Στιγμή.
- Praz, M. 1967. Mnemosyne. The Parallel between Literature and the Visual Arts. Λονδίνο: Oxford University Press.
- Princeton. 1993. The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics. Princeton: Princeton University Press.
- Rimbaud, A. 1997. Το μεθυσμένο καράβι. Μτφρ. Ν. Στρατάκης. Αθήνα: Ελεύθερος Τύπος.
- Scott, D. 1988. Pictorialist Poetics; Poetry and the Visual Arts in Nineteenth-Century France. Cambridge: Cambridge University Press.
- Steiner, W. 1982. The Colors of Rhetoric. Problems in the Relation between Modern Literature and Painting. Σικάγο/Λονδίνο: The University of Chicago Press.
- Wettlaufer, A. 2001. Pen vs. Paintbrush. Girodet, Balzac and the Myth of Pygmaleon in Postrevolutionary France. Λονδίνο: Palgrave.
- Wheeler, K. 1984. German Aesthetic and Literary Criticism. The Romantic Ironists and Goethe. Cambridge: Cambridge University Press.
- Αγγελάτος, Δ. 2002. Πραγματικότης και Ιδανικόν. Ο Άγγελος Βλάχος και ο αισθητικός κανόνας της αληθοφάνειας (1857-1901). Αθήνα: Μεταίχμιο.
- ——. 2009. Aναπαριστώντας το υψηλό: η (αφήγηση στην) ζωγραφική και η (ζωγραφική στην) ποίηση (Th. Géricault και Διον. Σολωμός). Κονδυλοφόρος 8: 39-65.
- ——. 2009. Tέχνες του χώρου και τέχνες του χρόνου. Ένα σχήμα για μεθοδολογικούς όρους και όρια στις σύγχρονες διακαλλιτεχνικές προσεγγίσεις. Στο Eπιστημονικό Συμπόσιο. Τα όρια των ειδών στην τέχνη σήμερα, 15-23. Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Σχολής Μωραΐτη.
- Αθανασοπούλου, Μ. 2013. Η Περιπέτεια της Θηλύτητας ως Περιπέτεια της Γραφής. The Athens Review of Books 36: 28-29.
- ——. 2015. Καβάφης και εικόνα, ή ο Καβάφης στο Φαγιούμ: «Ευρίωνος Τάφος» κι άλλα ποιήματα». Διεπιστημονικό συνέδριο ΑΠΘ: «Θεωρίες Τέχνης – Εμπειρίες Τέχνης», 27.5.2015. Διατίθεται εδώ .
- Αραμπατζίδου, Λ. 2012. Αισθητισμός. Η νεοελληνική εκδοχή του κινήματος. Θεσσαλονίκη: Μέθεξις.
- Εγγονόπουλος, Ν. 1977. Ποιήματα, 2 τόμοι. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1987. Πεζά Κείμενα. Αθήνα: Ύψιλον/βιβλία.
- Ελύτης, Οδ. 1982. Ανοιχτά χαρτιά, 2η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1985. Ο Μικρός Ναυτίλος. Αθήνα: Ίκαρος.
- Επισκοπόπουλος, Ν. 2011. Επιλογή Κριτικών Κειμένων από το Άστυ και το Νέον Άστυ, 2 τόμοι. Φιλολ. επιμ. Ν. Μαυρέλος. Αθήνα: Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.
- Θεοτοκάς, Γ. 1988. Ελεύθερο Πνεύμα, 2η έκδ. Επιμ. Κ.Θ. Δημαράς. Αθήνα: Ερμής.
- Καγιαλής, Τ. 1991. «Γλουμυμάουθ». Ο Βικτωριανός Α.Ρ. Ραγκαβής. Αθήνα: Νεφέλη.
- Κουτριανού, Ε. 2002. Με Άξονα το Φως. Η διαμόρφωση και η κρυστάλλωση της ποιητικής του Οδυσσέα Ελύτη. Αθήνα: Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.
- Λέσσινγκ, Γκ. Έ. 2003. Λαοκόων ή περί των ορίων της ζωγραφικής και της ποιήσεως. Μτφρ. Αριστομένης Προβελέγγιος [1903]. Αθήνα: Πελεκάνος.
- Μαθιόπουλος, Ευγ. 2005. Η Τέχνη Πτεροφυεί εν Οδύνη. Η πρόσληψη του νεορομαντισμού στην Ελλάδα. Αθήνα: Ποταμός.
- Μαλαματάρη-Φαρίνου, Γ. 2014. Η διηγηματογραφία του Παπαδιαμάντη και η Ολλανδική ζωγραφική. Στο Το Σχοίνισμα της Γραφής. Παπαδιαμαντ(ολογ)ικές Μελέτες, 53-67. Αθήνα: Gutenberg.
- Μαυρέλος, Ν. 2016. Ο Αισθητισμός και ο Προραφαηλιτισμός σε διάλογο. Πίνακες του Edward Burne-Jones στις Έρημες Ψυχές του Ν. Επισκοπόπουλου. Ανακοίνωση στο συμπόσιο «Λογοτεχνικές Διαδρομές: Ιστορία-Θεωρία-Κριτική», Τμήμα Φιλολογίας ΕΚΠΑ, Μνήμη Αθανασόπουλου (17-19 Ιανουαρίου 2013), υπό δημοσίευση στα πρακτικά του Συνεδρίου.
- Μαυρωτάς, Τ. & Ι. Ηλιοπούλου. 2011. Ο Κόσμος του Οδυσσέα Ελύτη. Ποίηση και Ζωγραφική. Αθήνα: Ίδρυμα Θεοχαράκη.
- Μήτρας, Μ. 1997. Η παράδοξη οικειότητα του Αγνώστου. Αθήνα: Δελφίνι.
- Ντενίση, Σ. 1997. Ο Νικόλαος Δραγούμης ως πεζογράφος. Στο Από τον Λέανδρο στον Λουκή Λάρα. Μελέτες για την πεζογραφία της περιόδου 1830-1880, επιμ. Ν. Βαγενάς, 235-244. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
- ——. 2012. Η ηθογραφία στην ελληνική τέχνη και λογοτεχνία: Δρόμοι τεμνόμενοι; Στο Τριαντάφυλλα και Γιασεμιά. Τιμητικός τόμος στην Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού, επιμ. Ζ.Ι. Σιαφλέκης & Ερασμία-Λουίζα Σταυροπούλου, 443-471. Αθήνα: Gutenberg.
- Παλαμάς, Κ. χ.χ. Άπαντα, 17 τόμοι. Αθήνα: Γκοβόστης-Μπίρης.
- Πολίτου-Μαρμαρινού, Ε. 1976. Ο Κωστής Παλαμάς και ο γαλλικός Παρνασσισμός (Συγκριτική Φιλολογική Μελέτη). Διδακτορική διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
- Ρηγόπουλος, Γ. 1991. Ut Pictura, Poesis. Το «εκφραστικό» σύστημα της ποίησης και της ποιητικής του Κ. Καβάφη. Αθήνα: Σμίλη.
- Σικελιανός, Άγγ. 1978. Πεζός Λόγος, τόμ. Α΄. Φιλολ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδης. Αθήνα: Ίκαρος.
- ——. 1981. Λυρικός Βίος, τόμ Β΄. Φιλολ. επιμ. Γ.Π. Σαββίδης. Αθήνα: Ίκαρος.
- Φράγκου-Κικίλια, Ρ. 1983. Το ποίημα του Καβάφη «Εικών εικοσιτριετούς νέου καμωμένη από φίλον του ομήλικα, ερασιτέχνην» και ο «Παντάρκης» του Σικελιανού. Διαβάζω 78: 97-103.
- Φυλακτού, Α. 1990. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στο Λυρικό Βίο. Λευκωσία: Λαϊκή Τράπεζα.
