Ένας ορισμός για την αυτοβιογραφία

Ο Philippe Lejeune στη μελέτη του με τίτλο Η αυτοβιογραφία στη Γαλλία έδωσε το 1971 έναν ορισμό για την αυτοβιογραφία, τον οποίο μάλιστα λίγα χρόνια αργότερα, το 1975, στη μελέτη του «Η αυτοβιογραφική συμφωνία» αναδιατύπωσε ως εξής:

Αναδρομική, σε πεζό λόγο, αφήγηση που κάνει για τον εαυτό του ένα πρόσωπο πραγματικό, προβάλλοντας την ατομική του ζωή και κυρίως την ιστορία της προσωπικότητάς του.

Lejeune 1996, 14 (για τη μετάφραση του ορισμού, βλ. Μουλλάς 1994, 95)

Ο ορισμός αυτός έχει παρατεθεί σε αρκετές μελέτες που αφορούν τις «γραφές του εγώ», δηλαδή τα διαφορετικά είδη του αυτοβιογραφικού λόγου, καθώς δεν διευκρίνισε μόνον τις διαφορές της αυτοβιογραφίας με τη βιογραφία, από τη μια μεριά, και με το μυθιστόρημα, από την άλλη, αλλά αποτέλεσε επίσης την αφετηρία για τη χαρτογράφηση των συγγενικών ειδών της αυτοβιογραφίας (όπως διευκρίνισε αργότερα ο Lejeune, ξαφνιασμένος από τη διάδοση του ορισμού του, πρόκειται απλώς για τον συνδυασμό ορισμών που βρήκε σε διαφορετικά λεξικά· παρατίθεται στο Clerc 2001, 15).

Σύμφωνα με τον Lejeune, ο ορισμός του περιλαμβάνει στοιχεία που ανήκουν σε τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες:

  1. Γλωσσική μορφή: α) αφήγηση β) σε πεζό
  2. Αντικείμενο πραγμάτευσης: ατομικός βίος, ιστορία της προσωπικότητας
  3. Κατάσταση του συγγραφέα: ταύτιση του συγγραφέα (του οποίου το όνομα ανήκει σε ένα υπαρκτό πρόσωπο) με τον αφηγητή
  4. Θέση του αφηγητή: α) ταύτιση του αφηγητή με το βασικό πρόσωπο του κειμένου β) αναδρομική οπτική γωνία αφήγησης

Η αυτοβιογραφία είναι το έργο που εκπληρώνει όλους τους παραπάνω όρους, ενώ διαφορετικά είδη δεν πληρούν κάποιον ή κάποιους από τους όρους αυτούς. Για παράδειγμα, τα απομνημονεύματα δεν ικανοποιούν τον δεύτερο όρο, καθώς δεν επικεντρώνονται στη διαμόρφωση του συγγραφέα τους αλλά στα γεγονότα στα οποία ήταν μάρτυρας ο απομνημονευματογράφος, ενώ το προσωπικό ημερολόγιο δεν ικανοποιεί το δεύτερο μέρος του τέταρτου όρου, γιατί δεν αναφέρεται σε ένα ενιαίο παρελθόν, αλλά στο πρόσφατο παρελθόν κάθε εγγραφής.

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα