Το ξύπνημα του εφηβικού ερωτισμού περνάει μέσα από την ανάγνωση. Πολλές γενιές χωρίς σεξουαλική ενημέρωση αναζήτησαν μυστικά και απαντήσεις στα αναγνώσματα. Στο ακόλουθο κείμενο, ο έφηβος Jean-Jacques Rousseau περιγράφει πώς οι αναγνώσεις του τροφοδότησαν τις αισθησιακές αναζητήσεις του.
Πριν περάσει ένας χρόνος, είχα εξαντλήσει τα φτωχά αποθέματα της Τριμπύ και βρέθηκα με τις ελεύθερες ώρες μου οδυνηρά κενές. Οι παιδικές και οι μόρτικες μανίες μου είχαν περάσει πια χάρη στα βιβλία, τα οποία, όσο κι αν ήταν διαλεγμένα στην τύχη, και κακά πολλές φορές, γεννούσαν στην ψυχή μου αισθήματα ευγενέστερα από αυτά που μου είχε εμπνεύσει το περιβάλλον μου. Αηδιασμένος από όλα όσα μου ήταν εφικτά, και βλέποντας πως ό,τι θα μπορούσε να με ελκύσει ήταν ανέφικτο, δεν έβρισκα τίποτα ικανό να συγκινήσει την καρδιά μου. Οι αισθήσεις μου είχαν ξυπνήσει από καιρό και μου ζητούσαν μια ηδονή της οποίας δεν μπορούσα καν να φανταστώ το είδος. Ο νους μου ήταν τόσο μακριά από την αλήθεια, λες και δεν είχα τα διακριτικά του φύλου μου. Αλλά ήμουν ήδη έφηβος και θερμόαιμος, και καμιά φορά μου έρχονταν στο νου οι παιδικές μου ορέξεις, χωρίς όμως να βλέπω τίποτα πέρα απ’ αυτές. Σ’ αυτή την περίεργη κατάσταση, η ανήσυχη φαντασία μου βρήκε μια λύση που με γλίτωσε από τον εαυτό μου και καταλάγιασε το πρώτο ξύπνημα της λαγνείας: να τρέφεται με καταστάσεις που με είχαν συγκινήσει στα βιβλία, να τις αναθυμάται, να τις παραλλάζει, να τις συνδυάζει και να τις κάνει δικές μου, μέχρι που να μεταμορφώνομαι σε κάποιο από τα πρόσωπα που φανταζόμουν, να βλέπω πάντα τον εαυτό μου στους ρόλους που μου άρεσαν, και η φανταστική ζωή μου να με κάνει τελικά να ξεχνάω την πραγματική, η οποία μου ήταν τόσο δυσάρεστη. Η αγάπη μου για τις φανταστικές καταστάσεις και η ευκολία με την οποία παραδινόμουν σ’ αυτές κορύφωσαν την αποστροφή μου για όλα όσα με περιέβαλλαν και με έστρεψαν προς τη μοναχικότητα, μια τάση που έκτοτε δεν με εγκατέλειψε ποτέ. Ο αναγνώστης θα συναντήσει πολλές φορές στη συνέχεια τα περίεργα αποτελέσματα αυτής μου της διάθεσης, που μοιάζει τόσο σκυθρωπή, τόσο μισάνθρωπη, ενώ η αλήθεια είναι ότι πηγάζει από μια καρδιά υπέρμετρα τρυφερή, υπέρμετρα συναισθηματική και στοργική, η οποία αναγκάζεται να τρέφεται με χίμαιρες επειδή δεν βρίσκει άλλα πλάσματα που να της μοιάζουν. Προς το παρόν, μου αρκεί να επισημάνω την αρχική πηγή και την προέλευση μιας κλίσης που μεταμόρφωσε όλα μου τα πάθη, που τα αναχαίτισε κλείνοντάς τα στον εαυτό τους, και με έκανε να μένω αδρανής επειδή ακριβώς είχα τόσο φλογερές επιθυμίες.
Οι εξομολογήσεις του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, τόμ. Α΄, μτφρ. Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου, επίλ. Κοσμάς Ψυχοπαίδης, Ιδεόγραμμα, Αθήνα 1997, σ. 46-47.
