Από τον κώδικα στην τυπογραφία

O κώδικας είναι πάντα χειρόγραφος. Το υλικό είναι κυρίως περγαμηνή και πιο σπάνια πάπυρος. Χρησιμοποιούνται και οι δύο πλευρές της γραφικής ύλης, η ανάγνωση γίνεται ευκολότερη γιατί είναι συνεχόμενη και οι σελίδες είναι ομοιόμορφες (Brown 2007). Οι πιο παλαιοί κώδικες χρονολογούνται από τον 3ο και τον 4ο αιώνα μ.Χ.

H έλευση της τυπογραφίας τον 15ο αιώνα, κατά την περίοδο δηλαδή της ευρωπαϊκής Αναγέννησης, προετοιμάστηκε κατά κάποιο τρόπο από ορισμένες τεχνολογικές καινοτομίες σε συναφείς χώρους, οι περισσότερες από τις οποίες εμφανίστηκαν στην κεντρική Ευρώπη στις πρώτες δεκαετίες της Αναγέννησης. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι: α) η βελτίωση της ποιότητας του χαρτιού και η μαζική παραγωγή του, β) η πρόοδος στη μεταλλουργία καθώς και στη βιομηχανική χρήση της υδραυλικής ισχύος, γ) οι βελτιώσεις και οι καινοτομίες στην τέχνη της ξυλογραφίας και της χαλκογραφίας.

Ο χώρος στον οποίο τελείται το πρώτο επεισόδιο αυτής της επανάστασης (Eisenstein 1980), είναι η κοιλάδα του Pήνου, ο χρόνος η δεκαετία 1440 και το όνομα στο οποίο οφείλουμε τον ιδιοφυή συνδυασμό διαφόρων τεχνολογικών δυνατοτήτων και στο οποίο ιστορικά αποδίδουμε την εφεύρεση της τυπογραφίας είναι εκείνο του Γουτεμβέργιου. Το πρώτο τυπωμένο βιβλίο που έγινε από τον Γουτεμβέργιο το 1455 είναι η γνωστή Bίβλος των 42 γραμμών (Ντε Κάρλο 1995, 35-46· Barbier, 2002, 117-123· Finkelstein & McCleery 2005). H καινούργια τεχνολογία της γραφής εξαπλώθηκε ταχύτατα στην Ευρώπη και επέφερε ριζικές αλλαγές στους τρόπους επικοινωνίας και διοίκησης. Το ίδιο δραστική υπήρξε η επίδραση της τυπογραφίας στον πολιτισμό, στην πνευματική ζωή, στην εκπαίδευση και στη θρησκεία.

Οι αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής και της διακίνησης του βιβλίου ήταν άμεσες. Το 1501 στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου 250 κέντρα παραγωγής βιβλίου, κυκλοφορούν περίπου 27.000 εκδόσεις που αντιπροσωπεύουν πάνω από 10 εκατομμύρια αντίτυπα, και υπάρχει ένα αναγνωστικό κοινό μερικών εκατοντάδων χιλιάδων αναγνωστών σε μια Ευρώπη, ο πληθυσμός της οποίας δεν ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια. Έως σήμερα, πέντε αιώνες μετά, και παρά τη μεγάλη επανάσταση των ηλεκτρονικών μέσων, η τυπογραφία εξακολουθεί να προσδιορίζει καθοριστικά την ταυτότητα της γραφής στον πολιτισμό μας.

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα