Βιβλίο και ιστορία της γραφής

H γραφή είναι σχετικά πρόσφατη εφεύρεση στην ιστορία και δεν ταυτίζεται με την οργάνωση των πρώτων μορφών κοινωνικού βίου. Εμφανίστηκε περίπου πριν πέντε με πεντέμισι χιλιάδες χρόνια από σήμερα και φυσικά δεν είχε την ολοκληρωμένη μορφή που γνωρίζουμε. Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας δεν έχει γραφή, και όσα γνωρίζουμε για τις κοινωνίες αυτής της περιόδου τα συμπεραίνουμε από αρχαιολογικά ευρήματα και ανθρωπολογικές μελέτες. H πραγματική ιστορία, όμως, αρχίζει από τη στιγμή που έχουμε γραπτές μαρτυρίες

H γραφή στην πραγματικότητα δεν είναι παρά τεχνολογία επικοινωνίας. Μαθαίνοντας για αυτήν μαθαίνουμε για τον τρόπο με τον οποίο καθορίστηκαν οι ανθρώπινες σχέσεις στην κοινωνία. Χωρίς τη γραφή η κοινωνία θα ήταν μια κοινωνία της προφορικής παράδοσης, δηλαδή μια κοινωνία τελείως διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε. Η ιστορία του βιβλίου ανήκει στην ιστορία της γραφής, αφού το βιβλίο (σε όλες τις εκδοχές του) συνιστά το πιο σημαντικό υλικό μέσο, με το οποίο η γραφή διακίνησε την πληροφορία στην ανθρώπινη επικοινωνία, ωστόσο δεν καλύπτει το ευρύ πεδίο του γραπτού λόγου.

H μεγάλη ανατροπή στη ιστορία της γραφής είναι αναμφισβήτητα η αλφαβητική γραφή. Δηλαδή η κατασκευή ενός συστήματος με περιορισμένο αριθμό συμβόλων, ο συνδυασμός των οποίων μπορούσε να αποκαταστήσει τη δημιουργική αντιστοιχία ανάμεσα στον προφορικό και στον γραπτό λόγο (Colvin 2007). O χώρος στον οποίο συνέβη αυτή η επανάσταση, είναι το Aιγαίο Πέλαγος και ο πολιτισμός που την πραγμάτωσε με κορυφαία έργα, είναι ο Ελληνικός Πολιτισμός.

Το ελληνικό αλφάβητο πιθανολογείται ότι εμφανίζεται τον 8ο αιώνα π.Χ., μετά την καταστροφή του μυκηναϊκού πολιτισμού και την κάθοδο στην περιοχή νέων ελληνικών φύλων. Σε αυτό το αλφάβητο η πρώτη λογοτεχνική καταγραφή είναι τα ομηρικά έπη. H συγκεκριμένη γραφή καινοτομεί σε σχέση με το παρελθόν (δηλαδή με τα δάνεια από το φοινικικό αλφάβητο), γιατί στηρίζεται στον συνδυασμό συμφώνων και φωνηέντων. Στην αρχαία Ελλάδα, έθνος χωρισμένο σε πόλεις-κράτη, η γραφή ενοποιήθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ., όταν η Αθήνα υιοθέτησε το 403 π.Χ., το «ιωνικό» λεγόμενο αλφάβητο.

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα