Μικροαφηγήσεις: μερικές διαπιστώσεις

Οι μικροαφηγήσεις, τα σύντομα αφηγήματα λίγων ή και κάποιων εκατοντάδων λέξεων, κερδίζουν συνεχώς έδαφος στον χώρο της σύγχρονης λογοτεχνικής παραγωγής, προσελκύοντας το ενδιαφέρον και την προσοχή των αναγνωστών. Από τον Καναδά και τις ΗΠΑ μέχρι την Αφρική και τη Νέα Ζηλανδία και από την Κεντρική και Νότια Αμερική ώς την Ινδία και τις χώρες της Άπω Ανατολής ολοένα και περισσότεροι συγγραφείς επιδίδονται στη συγγραφή μικροαφηγήσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από το εύρος της ποικιλίας τους και τους πολλαπλούς τρόπους της διάδοσής τους.

Η μαζική αυτή παραγωγή σύντομων αφηγημάτων που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο, συμβαδίζει και με το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον της σύγχρονης λογοτεχνικής κριτικής, που έχει στρέψει την προσοχή της στο νέο είδος. Αυτό μπορεί κανείς να το διαπιστώσει εύκολα στην πληθώρα των θεωρητικών προσεγγίσεων γύρω από τις μικροαφηγήσεις, στα δεκάδες μελετήματα και τις διδακτορικές διατριβές, στη διοργάνωση σχετικών σεμιναρίων και συνεδρίων, ακόμη και στην έκδοση περιοδικών εκδόσεων, έντυπων ή ηλεκτρονικών, αφιερωμένων αποκλειστικά στη μελέτη και την προώθηση του είδους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η περίπτωση του Αυτόνομου Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Μεξικού που από το 2000 εκδίδει το ηλεκτρονικό περιοδικό El Cuento en Red [= Το διήγημα στο διαδίκτυο] αφιερώνοντας πολλές από τις ψηφιακές του σελίδες στη μελέτη των μικροαφηγήσεων, καθώς και το επίσης έγκυρο διεθνές περιοδικό Flash του Πανεπιστημίου του Chester της Μεγάλης Βρετανίας που εκδίδεται από το 2008 και εξής. Αλλά και στην Ελλάδα το ενδιαφέρον για τις μικροαφηγήσεις αυξάνεται συνεχώς με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του ιστολογίου Ιστορίες Μπονζάι που διευθύνει ο άλλοτε εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού Πλανόδιον και ποιητής Γιάννης Πατίλης.

Αναμφίβολα, η διάδοση του διαδικτύου και γενικότερα οι τεχνολογικές καινοτομίες της σύγχρονης εποχής συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη και τη διάδοση των σύγχρονων μικροαφηγήσεων. Εξίσου σημαντικές όμως ήταν και ορισμένες εκδοτικές επιλογές που έλαβαν χώρα στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, όπως, λ.χ., η έκδοση των ανθολογιών short shorts (1983), sudden fiction (1986) και flash fiction (1992), που κυκλοφόρησαν μέσα σε μια δεκαετία περίπου. Συγκεντρώνοντας στις σελίδες τους μια σειρά από μικρά πεζά παλαιότερων και νεότερων συγγραφέων, οι ανθολογίες αυτές δεν αναζωπύρωσαν μόνο το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού για τις σύντομες αφηγήσεις, αλλά και έθεσαν καίρια ερωτήματα και προβληματισμούς γύρω από το κειμενικό είδος. Από πόσες λέξεις, λ.χ., πρέπει να αποτελείται ένα πεζό για να συμπεριληφθεί σε μια ανθολογία μικροαφηγήσεων; Μπορεί να είναι η έκταση το μοναδικό κριτήριο επιλογής; Με ποιους τρόπους η συντομία μιας αφήγησης επηρεάζει την ποιότητά της; Ποιον ρόλο επιφυλάσσουν τα μικρά πεζά στον σύγχρονο αναγνώστη; Συνιστούν οι μικροαφηγήσεις ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό είδος και ποια είναι η σχέση τους με τα υπόλοιπα είδη; Με ποιο τρόπο η σύγχρονη τεχνολογία και η καθολική χρήση του διαδικτύου συμβάλλουν στη γραφή, τη διάδοση και την ανάγνωση των σύντομων αφηγημάτων; Πρόκειται για μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με τα ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια μιας αφήγησης, τα οποία συνεχίζουν να προκαλούν ενδιαφέρουσες συζητήσεις γύρω από τη συγκεκριμένη αφηγηματική φόρμα.

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα