Ο μύθος στους Καβάφη, Σεφέρη και Ρίτσο

Μαρωνίτης Δ.Ν.

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Δ.Ν. Μαρωνίτης αναφέρεται σε τρεις περιπτώσεις νεοελλήνων ποιητών που εξέχουν όσον αφορά στις μυθολογικές τους επιλογές: στον Καβάφη, τον Σεφέρη και τον ώριμο Ρίτσο.

Στον Καβάφη η αρχαιόμυθη και αρχαιόθεμη μυθολογική προσήλωση αρχίζει με την παραβατική «Πριάμου νυκτοπορία» και τη «Δευτέρα Οδύσσεια» (1893 και 1894 αντιστοίχως) και κλείνει οριστικά με την απομυθοποιημένη «Ιθάκη» (1910-11). Αποτυπώνεται κυρίως σε τέσσερα ιλιαδικά ποιήματα, δύο οδυσσειακά, δύο αισχυλικά και ένα σοφόκλειο. Στον Σεφέρη η μέθοδος της παρασημίας εγκαινιάζεται ήδη στη Στροφή και σβήνει αδιόρατα στα Τρία κρυφά ποιήματα. Ακμάζει όμως στο Μυθιστόρημα, στην Κίχλη και στο Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄, χωρίς να εξαφανίζεται στις ενδιάμεσες επιλογές. Στον Ρίτσο οι σημαντικότερες αναφορές σε αρχαιόμυθα πρότυπα συγκεντρώνονται στις συνθέσεις της Τέταρτης Διάστασης, όπου κυριαρχεί η μέθοδος της προκλητικής κάποτε ετεροσημίας. Άμεσα και μετωπικά στις επώνυμες (Αγαμέμνων, Ορέστης, Η επιστροφή της Ιφιγένειας, Χρυσόθεμη, Περσεφόνη, Αίας, Φιλοκτήτης, Ελένη, Φαίδρα και αυτονομημένος ο Τειρεσίας). Έμμεσα σε όσες διαθέτουν περιφραστικό ή αλληγορικό τίτλο (Το παράθυρο, Χειμερινή διαύγεια, Η σονάτα του σεληνόφωτος, Το νεκρό σπίτι, Όταν έρχεται ο Ξένος). Παράλληλα εντοπίζονται γύρω στα εβδομήντα συνοπτικά ποιήματα, ομηρικής κυρίως έμπνευσης, που επονομάστηκαν Μικρά Ομηρικά.

Δ.Ν. Μαρωνίτης, «Μύθος και νεοελληνική ποίηση», εφ. Το Βήμα, 23 Μαρτίου 2013. Διατίθεται εδώ .

Λογοτεχνικά κείμενα
Κριτικά κείμενα