Διαβάζοντας

Proust Marcel

Το 1906 ο Μαρσέλ Προυστ έγραψε τον πρόλογο σε μετάφραση έργου του Τζων Ράσκιν, σημαντικού άγγλου κριτικού τέχνης της βικτωριανής εποχής. Το κείμενο είναι γραμμένο με τον γνωστό τρόπο του Προυστ, που θυμίζει το αριστούργημά του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, και περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία.

Δεν υπάρχουν ίσως μέρες της παιδικής μας ηλικίας που να τις ζήσαμε τόσο έντονα, όσο εκείνες που νομίσαμε πως τις αφήσαμε να περάσουν χωρίς να τις ζήσουμε, όσο εκείνες που περάσαμε μ’ ένα βιβλίο αγαπημένο. Όλα όσα —όπως φαινόταν τότε— τις γέμιζαν για τους άλλους και που εμείς παραμερίζαμε σαν ένα τιποτένιο εμπόδιο μπροστά σε μια θεσπέσια απόλαυση: το παιχνίδι, για το οποίο ερχόταν να μας ξεσηκώσει κάποιος φίλος, πάνω στο πιο ενδιαφέρον σημείο του βιβλίου, η μέλισσα ή η ηλιαχτίδα που μας ενοχλούσαν και μας ανάγκαζαν να σηκώσουμε τα μάτια μας από τη σελίδα ή ν’ αλλάξουμε θέση, το κολατσιό που μας φορτώνανε και παρατούσαμε δίπλα μας, πάνω στο μπάγκο, χωρίς να τ’ αγγίξουμε, ενώ έσβηνε πάνω από το κεφάλι μας ο ήλιος στον γαλάζιο ουρανό, το βραδινό φαγητό για το οποίο έπρεπε να γυρίσουμε σπίτι και που όσο κρατούσε δεν είχαμε τίποτ’ άλλο στο νου μας παρά ν’ ανεβούμε πάνω να τελειώσουμε, αμέσως μετά, το κεφάλαιο που αφήσαμε στη μέση, όλα αυτά η ανάγνωση θα έπρεπε κανονικά να μας εμποδίσει ν’ αντιληφθούμε πόσο ενοχλητικά ήταν, κι όμως τα χάραζε μέσα μας σα μιαν ανάμνηση τόσο γλυκιά (και πιο πολύτιμη μάλιστα, όπως κρίνουμε σήμερα, απ’ όσα διαβάζαμε τότε με αγάπη) που αν τύχει, ακόμα και σήμερα, να ξεφυλλίσουμε τ’ αλλοτινά εκείνα βιβλία, δεν είναι πια παρά σα τα μοναδικά ημερολόγια που φυλάξαμε από τις μέρες που έφυγαν, ελπίζοντας να δούμε να καθρεφτίζονται, πάνω στις σελίδες τους, τα σπίτια και οι λιμνούλες που δεν υπάρχουν πια.

Ποιος δεν θυμάται σαν και μένα όσα διάβαζε μέσα στις διακοπές και που πήγαινε να κρύψει διαδοχικά μέσα σ’ όλες εκείνες τις ώρες της μέρας, τις αρκετά ήρεμες κι απαραβίαστες, που θα μπορούσαν να τους προσφέρουν κάποιο άσυλο.

Μαρσέλ Προυστ, Διαβάζοντας (μέρες ανάγνωσης). Με μια εισαγωγή, ένα επίμετρο και σημειώσεις, μτφρ. Πέτρος Παπαδόπουλος & Κώστας Τσιταράκης, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1985, σ. 19-20.