Ο μύθος της Φαίδρας

Ο μύθος της Φαίδρας αποτυπώθηκε και στην αρχαιότητα με πολλαπλούς τρόπους. Στον απουλικό καλυκωτό κρατήρα του ζωγράφου της Λαοδάμειας, περίπου 350-40 π.Χ. που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο (πηγή: Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα ), κεντρικό θέμα είναι η απελπισία που προκαλεί ο έρωτας που δεν βρίσκει ανταπόκριση. Στην πάνω ζώνη, στα αριστερά, η Φαίδρα κάθεται λυπημένη. Μπροστά της ίπταται ο Έρως. Πίσω της βρίσκεται μια συνοδός. Το ίδιο ακριβώς θέμα, το θέμα δηλαδή της απέραντης θλίψης, της απελπισίας που προκαλεί ο ανεκπλήρωτος πόθος και που είναι συστατικό στοιχείο του μύθου της Φαίδρας, αποτέλεσε και την πρώτη ύλη για τον ποιητικό εξομολογητικό μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου με τίτλο «Φαίδρα» που περιέχεται στη συλλογή Τέταρτη διάσταση, από όπου προέρχεται και το απόσπασμα που ακολουθεί.

Πήγαινε τώρα να πλύνεις τον ιδρώτα και τη σκόνη των λαμπρών, μοναχικών κυνηγιών σου. Τη λάμπα δεν την ανάβω. Πήγαινε. Ω, ναι, κι απόψε, όπως πάντα, πολύ θα το ’θελα να σε οδηγήσω εγώ στο λουτρό, να σε πλύνω με τα ίδια τα χέρια μου — να σε γνωρίσουν τα χέρια μου. Το κορμί σου καλά το ξέρω, σαν ποίημα αποστηθισμένο που διαρκώς το ξεχνώ, — το πιο άγνωστο πράγμα του κόσμου το πιο ευμετάβλητο κι ασύλληπτο είναι τ’ ανθρώπινο σώμα — ποιος μπορεί να το μάθει;

Ακόμη και τ’ αγάλματα, παρ’ ότι ασάλευτα, παρ’ ότι τόσες και τόσες φορές ιδωμένα κι αγγιγμένα, νομίζεις πως είναι ρευστά κι αυτά, κυμαινόμενα· — σου διαφεύγουν. Όταν κλείνεις τα μάτια δε σου είναι δυνατό να τ’ αναπλάσεις με ακρίβεια, να τ’ ανασυγκροτήσεις. Η Τροφός χιλιάδες φορές, με κάθε λεπτομέρεια μού ’χει ιστορήσει το κορμί σου. Συχνά αφηρημένη, σε σχεδιάζω ολόγυμνον στο πίσω μέρος στα πακέτα των τσιγάρων μου. Ύστερα γεμίζω το σχέδιο με μικρές μαργαρίτες, για να σε κρύψω, κ’ είναι σα να σκεπάζω έναν ωραίο νεκρό με λουλούδια.

Ω, αλήθεια, τί να πρωτοκρύψει κανείς; — το σχέδιο; Τα χέρια; Το στόμα; Τα μάτια; Η ίδια πάντα επιθυμία, η ίδια ανεκτέλεστη αμαρτία· [...].

Φαίδρα