Σειρήνες

O μύθος των Σειρήνων έγινε και αντικείμενο των αναπαραστατικών τεχνών. Έτσι ο βρετανός ζωγράφος John William Waterhouse (1849-1917) που αντλεί τη θεματολογία των έργων της ώριμης κυρίως καλλιτεχνικής δημιουργίας του από την ελληνική μυθολογία, επεξεργάστηκε τον μύθο των Σειρήνων σε δύο έργα, «Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες» (1891) και «Η Σειρήνα» (περίπου 1901).

Στο έργο «Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες» (εικόνα δεξιά) απεικονίζεται ο Οδυσσέας δεμένος στο κατάρτι προσπαθώντας να αντισταθεί στο σαγηνευτικό τραγούδι των Σειρήνων, οι οποίες έχουν περικυκλώσει το καράβι. Σε αυτόν τον πίνακα ο Waterhouse παρουσιάζει τα μυθικά αυτά πλάσματα, όπως τα είχαν φανταστεί οι αρχαίοι, με μισό σώμα γυναίκας και μισό σώμα αρπακτικού πουλιού.

Στη «Σειρήνα» (εικόνα αριστερά), ωστόσο, ο Waterhouse ακολουθώντας τα καλλιτεχνικά πρότυπα της εποχής (fin-de-siècle) συνδέει τη γυναίκα με το υδάτινο στοιχείο, τον θάνατο με τον έρωτα, την απόγνωση με την εκδίκηση. Η Σειρήνα εδώ έχει μια πιο ανθρώπινη μορφή, καθώς το ζωώδες (ουρά ψαριού) φθίνει και ενσωματώνεται με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο συγκεκριμένος πίνακας απεικονίζει το μέγεθος της δύναμης της Σειρήνας, η οποία επέφερε την καταστροφή και την απόγνωση. Η δύναμή της πλέον είναι το σαγηνευτικό βλέμμα, με το οποίο μαγνητίζει τον ναυαγισμένο ναύτη. Ο Waterhouse παίζει με τους συμβολισμούς και παρουσιάζει τη Σειρήνα ως το αρχέτυπο της γυναικείας λαγνείας, η οποία είναι τόσο ισχυρή να σαγηνεύσει τον άνδρα και να τον οδηγήσει στην καταστροφή.

Περισσότερα βλ. Simon Goldhill, Victorian Culture and Antiquity. Art, opera, fiction, and the proclamation of modernity (Princeton University Press 2011). Πηγή φωτογραφιών: Wikimedia Commons (εδώ και εδώ) .