Η πυξίδα της ειρωνείας

Muecke D.C.

Στην κλασική μελέτη του για την ειρωνεία ο καναδός μελετητής προτείνει μια τροπολογική προσέγγισή της, δημιουργώντας μια τυπολογία των τεχνικών της και παρακολουθώντας την εξέλιξή της σε παραλληλία με την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού στοχασμού.

Η δυνατότητα να υιοθετεί κανείς ειρωνική ματιά μπορεί να απορρέει κατευθείαν από κάτι τόσο θεμελιώδες, όσο η μοναδικά ανθρώπινη ικανότητα συμβολικής χρησιμοποίησης της γλώσσας. Το να μπορεί κανείς να αντικαθιστά τα πράγματα με λέξεις σημαίνει να μπορεί να αναδύεται, έστω και μερικά, από τη ρευστότητα της αγνής υποκειμενικότητας, από τα επίπεδα του καθαρού συναισθήματος, της ίδιας της εμπειρίας και της ενστικτώδους δράσης.

[…]

Ζούμε σ’ έναν κόσμο που μας ασκεί διάφορες αντιφατικές πιέσεις. Η σταθερότητα είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη, αλλά αναζητώντας την διατρέχει κανείς τον κίνδυνο να εγκλωβιστεί σ’ ένα συμπαγές, κλειστό πολιτικό, ηθικό ή διανοητικό σύστημα. Χρειαζόμαστε την αναγέννηση που προκύπτει από την αλλαγή, αλλά όχι την παλινδρόμηση από τη μία καινοτομία στην άλλη.

[…]

Η ειρωνεία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως περισσότερο διανοητική παρά ηθική δραστηριότητα. Που σημαίνει ότι η ηθική της ειρωνείας, όπως η ηθική της επιστήμης, της φιλοσοφίας, της τέχνης είναι η ηθική της νόησης. Η αρετή του είρωνα είναι η πνευματική εγρήγορση και ευκινησία.

D.C. Muecke, The Compass of Irony, Menthuen, Λονδίνο & Νέα Υόρκη 1980, σ. 247. Μτφρ. για τους Σελιδοδείκτες: Κατερίνα Κωστίου.